De missie van Michiel de Ruyter in West Afrika

Op 26 januari 2015 ging in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam de film ‘Michiel de Ruyter’ in première. De Ruyter vocht over de hele wereld voor de Nederlandse belangen. Zo voerde hij onder andere missies uit voor de kust van West Afrika.

De vloot van de Republiek der Verenigde Nederlanden

In de jaren ’60 van de 17e eeuw was de vloot van de Republiek weer in opbouw. Tijdens de eerste Engels-Nederlandse oorlog had de Nederlandse vloot een harde klap gekregen. De Republiek der Verenigde Nederlanden was geen echte eenheid. Verschillende gewesten hadden hun eigen admiraliteit die naar eigen inzicht en vermogen een bijdrage leverden aan de zeemacht van de Republiek. Elke admiraliteit had z’n eigen budget, vloot en bevelhebbers. Raadspensionaris De Witt probeerde dit tot één geheel te smeden.

Zeerovers uit Barbarije

Nederlandse schepen in gevecht met Barbarijse kapers

Rond dezelfde tijd waren de Zuid-Europese kusten een waar wespennest voor Nederlandse schippers. De verhoudingen tussen de verschillende Europese mogendheden stonden op scherp en  zowel handels- als oorlogsschepen kwamen elkaar tegen voor de kusten van Noord-Afrika en het Iberisch schiereiland. Verdragen en protocollen moesten exact worden nageleefd om te voorkomen dat de vlam in de pan sloeg. De situatie werd extra explosief doordat ook zeerovers uit Barbarije (in wat nu Algerije is) in het gebied actief waren. Deze piraten vielen niet alleen schepen aan. Ze plunderden ook de kusten van Afrika en Europa. Daarbij reisden de Barbarijers zelfs tot IJsland. Hierbij ging het niet alleen om materiële buit, maar ook om het maken van gevangenen, die op de Noord-Afrikaanse slavenmarkten verkocht werden.

Oorlogsvloten naar Barbarije

De Staten van Holland stuurden in 1663 een oorlogsvloot het gebied in om de Barbarijse piraten in toom te houden. Die missie had in eerste instantie succes, maar nadat de Nederlandse schepen uit het zicht waren, voeren de piraten weer uit en namen Nederlandse schepen onder vuur. In 1664 werd nogmaals een vloot uitgezonden. Ditmaal onder leiding van een rijzende ster in de oorlogsvloot van de Republiek: Michiel de Ruyter. Hij had tijdens de eerste Engels-Nederlandse oorlog grote successen geboekt tegen de Engelsen.

De missie van De Ruyter op de Middellandse Zee

De vloot van de Ruyter zette in het voorjaar van 1664 koers naar West Afrika. De missie was gespannen want er hing een nieuwe oorlog met Engeland in de lucht. De Ruyter moest ervoor waken geen oorlog uit te lokken, maar hij mocht zich ook niet zomaar door een Engelse vloot laten overvallen. De Ruyter wist alle ontmoetingen met de Engelsen zonder grote problemen door te komen en patrouilleerde tijdens de zomer van 1664 over de Middellandse zee. In de nazomer kreeg hij nieuwe instructies van de Staten van Holland en de Amsterdamse Admiraliteit.

De Ruyter moet naar Afrika

In de Staten van Holland was het bericht binnen gekomen dat Engelse schepen Nederlandse handelaren overvielen voor de kust van West-Afrika. Verschillende Nederlandse forten en handelsposten waren in Engelse handen terecht gekomen. In het diepste geheim kreeg De Ruyter de opdracht om de verloren handelsposten weer terug te veroveren. Op weg naar de Afrikaanse kust kwam hij  nog een paar keer een Engels vlooteskader tegen, dat met alle gebruikelijke beleefdheden werd begroet. Het was nog steeds geen openlijke oorlog.

Michiel de Ruyter in West Afrika

Het Nederlandse fort Elmina, in wat nu Ghana is

In het najaar van 1664 voer De Ruyter op en neer voor de West Afrikaanse kust. Onderweg veroverde hij een aantal belangrijke Engelse forten. Daarbij kreeg De Ruyter steun van een aantal inheemse stammen die anti-Engels gezind waren. De Engelsen zelf verweerden zich met steun van andere inheemse stammen. In Europese dienst vochten beide stammen bloedige veldslagen uit. In het vroege voorjaar van 1665 waren de meeste posten weer in handen van de Republiek, inclusief het belangrijke fort Elmina. Maar inmiddels kwam ook het bericht dat de Engelsen zich ook in Europa en Amerika begonnen te roeren. De Ruyter werd naar de andere kant van de Atlantische Oceaan gestuurd om ook daar de handelsbelangen van de Republiek te verdedigen.

De Ruyter houdt huis bij Zuid-Amerika

Eenmaal aan de andere kant van de oceaan kwam het bericht dat de Tweede Engelse oorlog was uitgebroken. De Ruyter kon nu openlijk Engelse schepen aanvallen en innemen. Het hele voorjaar van 1665 hield De Ruyter huis onder de Engelse schepen in de Caraïben. Schepen en forten werden gebombardeerd en de vloot van De Ruyter wist vijf schepen te veroveren. Uiteindelijk keerde hij met een flinke omweg via Noorwegen terug naar Nederland. Op de Rede van Delfzijl werd De Ruyter als een held onthaald.