De slag bij Borodino

Borodino 1812 – Op 7 september vindt bij Borodino de grootste slag plaats van de Napoleontische Oorlogen. Napoleon zei over deze slag: ‘Van alle 50 slagen die ik gevochten heb, was de meest verschrikkelijke de slag bij Borodino’. Het Franse Grand Armée valt, onder leiding van Napoleon, het Russische leger van generaal Mikhail Kutuzov aan. Bij de slag, die op één dag plaatsvindt, zijn meer dan 250.000 troepen betrokken, waarvan er meer dan 70.000 sneuvelen.

Russische veldtocht

De Slag bij Borodino was deel van de Russische veldtocht van Napoleon. Op 24 juni 1812 begon Napoleon zijn campagne tegen Rusland, door met een Europees leger de rivier de Memel over te steken. Het Franse Grande Armée bestond uit 650.000 man, waarvan 270.000 Fransen waren en de rest afkomstig was van bondgenoten of onderworpen gebieden.

De Russen waren in eerste instantie niet opgewassen tegen zo'n groot leger, maar begonnen zich terug te trekken. Daarbij maakten ze dankbaar gebruik van een belangrijke zwakte van het leger van Napoleon: de omvang en de lengte van de bevoorradingslijnen. Napoleons leger was er op ingesteld om onderweg nieuwe voorraden in te slaan, maar dat ging niet in het uitgestrekte Rusland. Ook gebruikten de Russen de tactiek van de verschroeide aarde. Waar de Russische troepen zich terugtrokken, vernietigden alles dat door de Fransen gebruikt kon worden, ondertussen voerden ze kleine overvallen op Franse eenheden uit, maar tot een echte slag kwam het niet. Zo kon de Grande Armee tot ver in Rusland oprukken, maar continue moesten de soldaten van Napoleon hun voorraden, onderkomens en al het andere dat de soldaten op veldtocht nodig hadden, uit West-Europa laten komen, of zelf opbouwen. Dat kostte veel tijd en energie en doordat het niet lukte om voldoende voorraden voor het enorme leger in te slaan, verzwakte het leger door honger en ziekte. 

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Bloedbad bij Borodino

Op 7 september was Napoleons leger opgerukt tot in de buurt van Moskou, daar werd de hoofdmacht van de Grande Armee eindelijk opgewacht door een groot leger van de Tsaar. Samen stelden de Fransen en Russen meer dan 250.000 soldaten op bij Borodino. Daarbij waren de Russen in het voordeel, want zij hadden verdedigende posities ingenomen, achter versperringen en verdedigingswerken. De slag liep uit op een enorm bloedbad. Dat was mede te danken aan het feit dat Napoleon, normaal een militair genie die zijn tegenstanders met slimme manouvres wist te verslaan, nu een frontale aanval op die goede Russische posities beval. Een groot deel van de dag golfde de strijd op en neer. Cruciale posities op het slagveld werden door beide partijen veroverd en weer verloren. De rook boven het slagveld was zo dik, dat de soldaten vaak een muur van rook in stormden, zonder dat ze konden zien waar ze op af renden. 

Van de meer dan 250.000 troepen die strijd leverden, sneuvelden er meer dan 70.000. De Fransen veroverden aan het eind van de dag de belangrijkste posities op het slagveld, maar slaagden er niet in het Russische leger totaal te vernietigen. Een derde van de Franse troepen was gesneuveld of gewond. De Russische verliezen waren nog groter. Volgens sommige oogetuigen stapelden de lichamen van gesneuvelde soldaten zich zo hoog op dat ze boven de verdedigingswerken uit kwamen.  maar de Russische bevelhebber Koetoezov wist het belangrijkste deel van zijn troepen die de slag overleefden, op tijd terug te trekken, al was dat slechts op het nippertje. En nog belangrijker: hij kon zijn leger laten versterken. De Russische troepen trokken zich terug en doordat de Fransen uitgeput waren en niet goed op de hoogte van de staat van het Russische leger, achtervolgden zij hen aanvankelijk niet.

Wie won er?

Beide partijen claimden de overwinning, maar historici bediscussieren nog altijd of er wel een werkelijke overwinnaar aan te wijzen is. De Russen trokken zich terug, en zouden zo als verliezers kunnen worden aangemerkt, maar ook de Fransen verloren zo veel tijd en soldaten in de slag bij Borodino dat historici beargumenteren dat zij daardoor definitief kansloos waren om van de Russische Veldtocht nog een succes te maken. 

Het vervolg

Een week later ondernamen zij nog een kortstondige poging Moskou in te nemen, waarbij de stad in vlammen opging. Maar mede door de tijdige terugtrekking van het Russiche leger was de verovering van Moskou niet genoeg om een overwinning op Rusland te kunnen opeisen en de Tsaar weigerde zich over te geven. Zonder écht succes begonnen de Fransen aan hun terugtocht. Door de Russische winter, de tekorten aan voedsel en de guerrilla-oorlog die de Fransen te verwerken kregen op hun terugtocht, kwamen slechts 27.000 van de 650.000 Franse troepen thuis.

Nalatenschap van de Slag bij Borodino

De Slag bij Borodino gold lang als de bloedigste dag in de geschiedenis van oorlogvoering. Nooit eerder sneuvelden er zo veel soldaten op één dag. Tot in de Eerste Wereldoorlog zou er ook geen gevecht meer plaatsvinden waarbij zo veel soldaten in zo weinig tijd sneuvelden. De slag inspireerde componist Tsjaikovski voor zijn Overture 1812. In het stuk verwerkte hij kanonschoten, die tijdens veel concerten worden uitgevoerd met echte kanonnen.