De uitvinding van de slaapzak

In 1876 ontwierp Sir Pryce Pryce-Jones uit Wales de eerste slaapzak. Zijn uitvinding was direct een doorslaand succes in Europa en werd gretig afgenomen door legers en avonturiers.

Pryce Jones en de postorder-handel

Pryce Pryce-Jones werd op 11 november 1838 geboren op het platteland van Wales, waar hij al snel in aanraking kwam met de textielhandel. In Newtown, de grootste plaats in zijn regio, startte hij een lakenhandel die later omgedoopt werd tot Royal Welsh Warehouse. Zijn handel  bestond in het begin voornamelijk uit flanellen lakens van gemaakt van wol uit de regio. Pryce-Jones ontleende zijn succes aan het feit dat hij een van de eerste textielhandelaren was die via postorder bezorgde. Klanten uit heel Groot-Brittannië en later zelfs ook de rest van Europa konden per post een bestelling doen die Pryce-Jones vervolgens per trein of boot naar hen opstuurde. In 1880 had Pryce-Jones meer dan 100.000 klanten en werd hij door Queen Victoria beloond met het ridderschap.

Nieuwe handelswaar

Op zoek naar nieuwe verkoopwaar om zijn handel mee uit te breiden ontwierp Pryce-Jones in 1876 een slaapzak. Hoewel de Britse alpinist Francis Fox Tuckett in 1861 al een prototype slaapzak met rubberen bodem had ontwikkeld, was Pryce-Jones de eerste die de slaapzak commercieel op de markt bracht. Uiteraard van wol, was de slaapzak van Pryce-Jones een combinatie van een soort vloerkleed, een deken en een ingenaaid opblaasbaar rubberen kussen. Hij vroeg direct patent op zijn nieuwe uitvinding aan en noemde het product de Euklisia Rug, naar het Griekse woord voor ‘goed’ en ‘slaapplaats’. Hoewel Pryce-Jones tienduizenden Euklisia Rugs verkocht, is er niet één bewaard gebleven.

Slaapzakken voor het Russische leger

De legertoppen van verschillende Europese landen die de late negentiende eeuw in oorlog of strijd verwikkeld waren zagen het nut in van de nieuwe slaapzakken. Pryce-Jones verkocht bijvoorbeeld 60.000 slaapzakken aan het Russische leger voorafgaand aan de Slag bij Pevna in 1877 tijdens de Russisch-Turkse Oorlog. Helaas voor Pryce-Jones verloor Rusland de slag. Toen de stad Pevna viel annuleerden de Russen de bestelling van de resterende 17.000 slaapzakken die nog geleverd moesten worden.

De slaapzakken waren reeds gemaakt en dus gingen ze in de uitverkoop. Een document uit 1877 laat zien dat de slimme verkoper de slaapzakken aanbood aan welgestelde dames die ze eventueel, zo stelde hij voor, aan ‘de armen’ zouden kunnen geven. Ook bood hij aan het opblaaskussen eruit te halen zodat het gedeelte bij het hoofd opgevuld kon worden met lekkere zachte wol.

Slaapzakken op poolexpeditie

Aan het einde van de negentiende eeuw werd de Zuidpool in kaart gebracht en begonnen de eerste expedities naar Antarctica. Daarbij kwam een warme slaapzak goed van pas. De wollen slaapzakken van Pryce-Jones waren lang niet toereikend voor de extreme temperaturen op de Zuidpool, maar zijn idee werd wel overgenomen bij het maken van de slaapzakken van rendierhaar voor de poolreizigers. In die periode werden ook de eerste slaapzakken geïsoleerd met dons ontwikkeld, die tegenwoordig nog steeds de markt hebben veroverd.

Bronnen:

• BBC Legacies/Carolyn Cowey, ‘Pryce-Jones: Pioneer of the Mail Order Industry’
• Document 17.000 overige Russische slaapzakken
• Anjugilak/Mammut, ‘The early development of sleeping bags’

Afbeelding:

Petty officers Edgar Evans and Tom Crean mending sleeping bags, British Antarctic Expedition 1910 – 1913. Herbert Ponting, 16 mei 1911. [Public Domain via Wikimedia Commons]