De wet naar gelijkheid: het homohuwelijk in de Verenigde Staten

Op 26 juni 2015 besloot het Amerikaanse hooggerechtshof dat het huwelijk een grondrecht is voor alle mensen, ongeacht hun seksuele voorkeur. Deze uitspraak in de Obergefell v. Hodges-zaak had grote gevolgen; plots werden alle Amerikaanse staten verplicht om beperkende wetgeving te schrappen en het huwelijk toe te staan.

Vrij om te trouwen

Homoseksualiteit is zo oud als de mens. Relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht bestaan dan ook al sinds het begin van de Amerikaanse geschiedenis. De eerste kolonisten zochten naar vrijheid. De ruimte van de Nieuwe Wereld schiep deze vrijheid. Homoseksuele relaties konden relatief ongestoord voortbestaan. Repressieve maatregelen van de moederlanden kwamen voor, maar werden veel genegeerd.

‘Female husbands’, ‘wedded Bachelors’

Ook huwelijken van homoseksuelen kwamen voor. In de negentiende eeuw bestonden er koppels die ongestoord samenleefden. Er was geen sprake van kerkelijke goedkeuring, maar er bestond in veel gevallen goedkeuring uit de directe omgeving. Tweehonderd jaar geleden schreven kranten nog over ‘female husbands’ in het geval van lesbische koppels. Er bestaat ook het voorbeeld van de ‘wedded bachelors’, een naam voor samenlevende mannen. Er zijn sterke aanwijzingen dat het hier gaat om homoseksuele relaties.

De acceptatie van homoseksualiteit

Tot in de negentiende eeuw waren dergelijke ‘homohuwelijken’ onofficieel en enkel plaatselijk erkend. Op landelijke schaal was de houding tegen homoseksualiteit veelal vijandig. Een lange moeizame strijd voor de erkenning van homoseksualiteit en de wens een einde te maken aan jaren van discriminatie en pesterijen waren het gevolg. Een belangrijke mijlpaal was een rechtsuitspraak uit 2003 dat wetgeving tegen ‘sodomie’ verbiedt. Vanaf dit moment werd homoseksualiteit feitelijk erkend.

De waarde van het huwelijk

Een homoseksuele relatie staat voor veel Amerikanen echter niet gelijk aan een homohuwelijk. Waar homoseksualiteit langzamerhand is geaccepteerd is het homohuwelijk voor velen nog een taboe. Sommigen zien het huwelijk als een religieuze binding, inherent verbonden aan één man en één vrouw.

Wet en verzet

Gedurende het grootste deel van de twintigste eeuw was er geen duidelijke regelgeving over het homohuwelijk. In 1993 besluit het Hawaïaanse hooggerechtshof dat het verbieden of verhinderen van homohuwelijken onrechtvaardig is, tenzij er een goede reden wordt aangeleverd. Deze uitspraak gaf aanleiding voor een serie wetsvoorstellen over het legaliseren of verbieden van het huwelijk. In 2004 is Massachusetts de eerste staat die het huwelijk legaliseert. Andere staten volgen snel.

De conservatieve tegenreactie

Vrij snel na de uitspraak in Hawaï gingen de conservatieve staten in de tegenaanval. In 1996 werd de ‘Defense of Marriage act’ aangenomen. Dit stelde dat een huwelijk enkel tussen man en vrouw door de federale staat kon worden erkend. Referenda in verschillende Amerikaanse staten verboden het homohuwelijk in een toenemend aantal staten, waaronder Hawaï. President George Bush jr. steunde dit initiatief van deze staten ‘ter verdediging van het huwelijk’ en als gevolg werd het homohuwelijk verboden in het grootste deel van de Amerikaanse staten.

De weg naar acceptatie

Langzamerhand raakte het huwelijk geaccepteerd onder de Amerikaanse bevolking. Ook werd de ‘Defense of marriage act’ in 2013 verworpen. Dit ontnam de Amerikaanse staten de grond waarop men homohuwelijken konden verbieden. Zonder deze wet werden voorstellen tot het verbieden verworpen. De volgende jaren werd verzet tegen het huwelijk gedecimeerd en werd het huwelijk toegestaan in het grootste deel van de Amerikaanse staten. Op de vooravond van de Obergefell v. Hodges uitspraak waren er nog slechts 13 staten waarin het huwelijk verboden werd.

Supremacy Clause

In één uitspraak werd het huwelijk niet alleen gelegaliseerd, het kreeg de status van een grondrecht. Hoe was het mogelijk dat één rechtsuitspraak zo veel invloed kan hebben op de regelgeving in alle Amerikaanse staten? De Amerikaanse grondwet verklaart met de ‘Supremacy Clause’ dat federale rechtspraak en wetgeving boven andere wetgeving staat. Binnen het Amerikaanse rechtssysteem zijn gerechtshoven bijzonder machtig, hun vermogen om de grondwet te interpreteren stelt ze in staat wetten aan te nemen of te verwerpen. Dit gebeurde ook op 26 juni 2015.

De strijd is nog niet gestreden

De wetsverandering werd dan ook niet door iedereen goed ontvangen. Stemmen noemen de uitspraak tiranniek of ondemocratisch. De overheid van Mississippi is het niet eens met de uitspraak en blokkeert het homohuwelijk nog altijd. Mississippi wacht nog op bevestiging van de lokale afdeling van de federale rechtbank. Of deze uitspraak anders zal zijn dan de uitspraak van 26 juni is nog onduidelijk.