Eerste radio-uitzending in Nederland
Boven de deur van zijn ‘studio’ prijkt een bordje met de tekst “Brandt dit licht, dan koppen dicht”. Vanuit zijn eigen woonhuis verzorgt Hans Idzerda op de avond van 6 november 1919 de eerste radio-uitzending in Nederland en stichtte daarmee eveneens de eerste commerciële radio-omroep ter wereld.
Friese wetenschapper
Hanso Henricus Schotanus à Steringa Idzerda werd op 26 september 1885 geboren in het Friese dorpje Weidum. Hij volgde een technische opleiding aan het Duitse Rheinisches Technikum en kreeg in 1913 zijn diploma ingenieur elektrotechniek. Idzerda was gespecialiseerd in de radiotechniek en begon na zijn studie met het ontwikkelen van zend- en ontvangstapparatuur. Zo creëerde hij onder andere een radiozoeker die tijdens de Eerste Wereldoorlog door het Nederlandse leger gebruikt werd om de positie van Duitse zeppelins te bepalen.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Triode-lamp
Vanaf 1918 begon Idzerda in samenwerking met de Philips Gloeilampenfabriek aan de productie van een triode-lamp. Aanvankelijk kon deze alleen morseseinen ontvangen, maar na verdere ontwikkeling werd het uiteindelijk ook mogelijk om met de ‘lamp’ geluid te ontvangen. In februari 1919 demonstreerde Idzerda onder grote belangstelling zijn triode-lamp op de Utrechtse jaarbeurs. Zelfs koningin Wilhelmina was getuige toen de Friese wetenschapper voor het eerst een radiotelefonische zending verrichtte over een afstand van 1200 meter.
Eerste radio-uitzending
Een half jaar later vroeg Idzerda een officiële commerciële zendvergunning aan. Op de avond van 6 november 1919 begon de pionier aan de eerste radio-uitzending in Nederland. Twee uur lang, tussen 8 en 10 uur ‘s avonds, deelde Idzerda vanuit zijn eigen woonhuis muziek met de luisteraars, beginnend met het liedje ‘Turf in je ransel’. Omdat Idzerda zijn Radio Soirée Musicale de dag van tevoren geadverteerd had in de krant wordt de uitzending van 6 november beschouwd als de eerste commerciële omroepuitzending ter wereld.
Radioman
Na het grote succes van zijn eerste programma verzorgde Idzerda met zijn zender PCGG in de jaren daarop nog honderden uitzendingen. Toch ging de zendpionier in 1924 failliet en werd zijn officiële zendvergunning ingetrokken. Idzerda wist later nog een beperkte vergunning te verkrijgen voor nachtelijke uitzendingen, maar behaalde hiermee geen successen meer. In 1935 stopte hij definitief met al zijn radioactiviteiten en verkocht hij zijn zendapparatuur. Gedurende de Tweede Wereldoorlog raakte Idzerda betrokken bij het Nederlandse verzet, waarvoor hij op 3 november 1944 door Duitse troepen werd gefusilleerd.
