ERASMUS ‘Ik wijk voor niemand’ | Gedachtengoed van Erasmus in Museum Gouda
In 2016 is het precies vijfhonderd jaar geleden dat het levenswerk van Erasmus ‘Novum Instrumentum’, het Nieuwe Testament in het Grieks en Latijn, verscheen. Reden waarom de steden Gouda en Bazel (Zwitserland) 2016 hebben uitgeroepen tot Erasmusjaar. Erasmus groeide in Gouda op en stierf in Bazel.
Museum Gouda organiseert in het kader hiervan een grote tentoonstelling over Erasmus (1466 – 1536), een van de boeiendste denkers uit de Europese geschiedenis. De tentoonstelling is vanaf 6 februari tot en met 26 juni te bezoeken.
Herman Pleij, emeritus hoogleraar in de historische Nederlandse letterkunde, neemt de bezoeker mee op een reis door Europa, van zijn kindertijd in Gouda tot zijn dood in Bazel. Onderweg vertelt Herman Pleij over belangrijke thema’s van Erasmus zoals vriendschap, verdraagzaamheid, vrede en de vrijheid van geweten.
De tentoonstelling geeft ook een inkijkje in de maatschappij van vijfhonderd jaar geleden, die verbazingwekkend veel overeenkomsten vertoont met die van nu. Heel bijzonder zijn de objecten die Erasmus zelf in handen heeft gehad, zoals zijn gouden ring, zijn drinkbeker, zijn Bijbel van toen hij in het Goudse klooster Stein studeerde. Dichterbij Erasmus kan de bezoeker niet komen.
Oudejaarsrede Willem van Oranje
Op oudejaarsavond 1564 hield Willem van Oranje een vlammend betoog voor de Raad van State. Zijn betoog was zo revolutionair en schokkend, dat de secretaris op weg naar huis een hartaanval kreeg. De notulen zijn daardoor verloren gegaan. We weten alleen zeker dat de speech van Willem van Oranje uren duurde (a la Fidel Castro) en dat hij inhoudelijk de basis legde voor de Vrijheid van Godsdienst en Meningsuiting in de Republiek. De rede was gericht tegen Filips II, toenmalig dictator.
Op verzoek van Museum Gouda heeft Herman Pleij de rede van Willem van Oranje gereconstrueerd. De rede is op film vastgelegd en wordt getoond in het museum. Willem van Oranje citeerde hierin zijn oudejaarsrede Erasmus, de adviseur van Karel V. Acteur Waldemar Torenstra vertolkt Willem van Oranje.
De Tafel van Erasmus
Erasmus hield van een lekkere maaltijd en een goed glas wijn, maar ook van pittige discussies. Aan tafel wisselde hij van gedachten met geleerde vrienden over belangrijke thema’s. Daar werden vernieuwende ideeën geboren en getoetst. Het hart van de tentoonstelling en de plek om elkaar te ontmoeten is de Tafel van Erasmus. In Museum Gouda wordt zo'n tafel gedekt. Elke dag is een tafelheer of tafeldame aanwezig om het gesprek op gang te brengen. Afwisselend treden op een professor, een theatermaker, een dominee, een filosoof, een cabaretier, een kunstenaar, een fotograaf, een tekstschrijver en een directeur.
Hedendaagse kunst
Hedendaagse kunstenaars werken ook mee aan de tentoonstelling. De Gasthuiskapel van het museum is ingericht als het atelier van Marc Mulders, die een reusachtig gebrandschilderd Erasmusraam heeft ontworpen. Elders in het museum zijn er portretten te zien van Erasmus en tijdgenoten, geschilderd door Neel Korteweg.
Cultureel programma
Filosofen, schrijvers en politici zorgen voor verdieping, tijdens een serie lezingen. Onder hen zijn Stine Jensen, James Kennedy, Ahmed Aboutaleb. Naast deze lezingen worden er diverse educatieve en culturele activiteiten georganiseerd. Zie hiervoor de website: www.erasmus2016.nu.
Kinderboek ‘Tikkie Terug, de tijdreis van Bas’
In het kinderboek ‘Tikkie terug, de tijdreis van Bas’ maken kinderen op een leuke manier kennis met de beroemde schrijver en denker Erasmus, de tijd waarin hij leefde en enkele belangrijke werken.
Museum Gouda biedt het boek, dankzij financiële steun van Gemeente Gouda, gratis aan aan alle leerlingen uit groep 6, 7 en 8 van Goudse basisscholen. Het boek werd geschreven en geïllustreerd door Marleen van Lanen.
