Gebruik van de termen ketterij en Katharen
Stop met verketteren
Aldus Sybrand van Haersma Buma in een interview met Nieuwsuur. Buma wil dat partijen na de verkiezingen op 12 september zo snel mogelijk gaan samenwerken en aan de slag gaan om uit de crisis te komen. ''Maar de kans dat dat snel gaat gebeuren, is kleiner als VVD en PvdA elkaar eerst verketteren.''Het woord ketterij is afgeleid van het Griekse woord hairesis, dat keuze betekent. In de loop van de geschiedenis is het de term geworden om mensen met een afwijkende geloofsleer aan te duiden.
Het woord werd in het bijzonder gebruikt om de Katharen mee aan te duiden. De Katharen of Albigenzen hingen in de 12e eeuw een andere stroming van het Christendom aan dan de Katholieke kerk. De Katharen beschouwden zichzelf als de ware vertegenwoordigers van het christelijke geloof en verwierven veel aanhang onder arme mensen in Occitanië, in het huidige Zuid-Frankrijk. De Katholieke kerk wilde zijn kerkelijke macht uitbreiden en de Franse koning Filips II Augustus zijn wereldlijke macht. Zij reageerden fel op de Katharen en onder leiding van paus Innocentius III(1160-1216) werden er kruistochten opgezet om de Katharen te bestrijden.
De Katharen noemden zichzelf overigens geen Katharen, ze noemden zichzelf ‘vrienden van god’. De Katholieken noemden ze in de tijd dat ze leefden aanvankelijk Albigenzen, naar de Franse stad Albi waar ze vandaan kwamen. De Duitse monnik Eckbert Von Schonau gebruikte in de 12e eeuw de term Katharen voor het eerst om een groep andere christenen dan Katholieken te omschrijven. Hierbij ging het niet om de groep die later als Katharen bekend is komen te staan, maar om een groep christenen uit Duitsland die afweken van ‘de rechte leer’. Zo kreeg het woord een steeds negatievere lading. Langzaam groeide de term uit tot een algemene term om mensen met een afwijkende geloofsleer aan te duiden. Pas in de 19e eeuw was het algemeen gebruik om de Albigenzen aan te duiden met de term Katharen. Ketterij is in deze betekenis een bewuste ontkenning van een bepaalde, gezaghebbende, geloofsleer.
Nu wordt het ook in een meer algemene zin gebruikt: ‘roken als een ketter’ bijvoorbeeld. Dit is ontstaan doordat ketterij tot een meer algemene term voor iets slechts en afkeurenswaardigs uitgegroeid is. Ketterij is zo een woord geworden voor elkaar slecht afschilderen. Dit is een nasleep van het slecht afschilderen van de Katharen, de manier waarop Buma het nu gebruikt in zijn campagne om de PvdA en VVD aan te vallen, ook.
