Gibraltar: honderden jaren strijd om een kale rots

Spanningen tussen Spanje en Groot-Brittannië zijn de laatste weken hoog opgelopen. Het conflict gaat over Gibraltar, dat momenteel een Brits overzees territorium is.  Spanje probeert al eeuwenlang het kleine schiereiland terug te krijgen en heeft daarom allerlei maatregelen getroffen om de Britten tegen te werken. Gibraltar is vanwege zijn strategische positie al sinds de tijd van de Moren het toneel geweest van strijd.

Al rond 950 voor Christus stichtten de Feniciërs de stad Carteia op het huidige Gibraltar. Het stuk land is niet veel groter dan 6 vierkante kilometer, maar was vanwege zijn ligging aan de zeestraat tussen de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan en de afstand tot Marokko een belangrijke strategische plek. Daarnaast had de ruim 400 meter hoge rots van Gibraltar een religieuze rol, omdat schippers er offerden aan de goden voordat zij met hun schepen de Atlantische Oceaan betraden.

Arabische verovering van Gibraltar in 711

Na de Feniciërs hadden onder meer de Carthagers en de Romeinen enige tijd een vesting bij de rots, maar tot 711 was er geen volk dat langdurig een stabiele machtspositie wist te verkrijgen op het schiereiland. Op 30 april 711 staken de Ummayaden onder leiding van Tariq ibn Zeyad de ongeveer 15 kilometer die Marokko van het Spaanse vasteland scheiden over en veroverden het stuk land. De rots werd vernoemd naar de veroveraar en ging ‘Jebel el Tariq’ heetten, later verbasterd tot Gibraltar. Tariq liet een fort bouwen van waaruit de Mooren hun verovering van het Iberische schiereiland voortzetten.

Strijd om Gibraltar begint in 11e eeuw

Hoewel Gibraltar al eerder te maken had gehad met pogingen tot veroveringen begon in de elfde eeuw de strijd om de Rots van Tariq pas echt. De Berbers afkomstig uit het nabijgelegen Malaga namen aan het begin van de eeuw kort de stad in, maar vooral de toenemende dreiging van invasies uit Noord-Afrika baarde de Moren zorgen. De Moren werden steeds verder teruggedrongen naar het zuiden van Spanje door de Reconquista en kregen nu ook vanuit het zuiden te maken met dreiging, omdat andere Arabische volken oprukten richting Spanje. Sultan Abd al-Mumin besloot daarom het fort op de Rots van Gibraltar te verstevigen om de Gibraltar beter te kunnen verdedigen.

Leestips-Boek

De geschiedenis van de middellandse zee

€ 49.99

Spaanse herovering in 1309 en 1462

Tot aan 1309 wisten de Arabieren Gibraltar ondanks verschillende aanvallen te behouden, maar een Spaanse belegering in 1309 onder leiding van Alonso de Guzman kon niet worden afgeslagen. Vanaf de rots bombardeerden de Spanjaarden een maand lang de stad, waarna de Moren zich gewonnen gaven. In 1333 viel de stad echter opnieuw in Moorse handen. Pas in 1462 werden de moslims definitief uit Gibraltar verdreven en er volgde een periode van relatieve rust.

Nederlandse en Britse interesse in Gibraltar

In 1607 vond de Zeeslag bij Gibraltar plaats. Een Nederlandse vloot wist toen in het kader van de Tachtigjarige Oorlog een Spaanse vloot te verrassen en alle 21 schepen te vernietigen. Nederland nam Gibraltar niet in, maar hielp in 1704 de Britten dat wel te doen. Tijdens de Spaanse Succesieoorlog (1701-1713) vochten Nederland en de Britten samen tegen Spanje, maar na mislukte pogingen om Cadiz en Barcelona in te nemen besloot de Britse admiraal Rooke Gibraltar aan te vallen. Dat lukte de Nederlanders en Britten eenvoudig en sindsdien is Gibraltar in Britse handen gebleven. De Spaanse Succesieoorlog kwam met de Vrede van Utrecht in 1713 tot een einde en tijdens de vredesconferentie werd de Britse macht in Gibraltar officieel erkend.

Spaanse tegenwerking van Brits Gibraltar

Ondanks dat Groot-Brittannië sinds 1713 rechtmatig de macht heeft in Gibraltar heeft Spanje tot op heden geprobeerd het schiereiland terug te krijgen. Onder leiding van de Spaanse dictator Fransisco Franco sloot Spanje in 1969 de grenzen met Gibraltar en heropende ze pas in 1985. Maar ook sindsdien zijn er nog regelmatig kleine ruzies, bijvoorbeeld om de grensovergangen en de toegang tot de territoriale wateren rondom het schiereiland.