Grootste vliegtuigramp uit de geschiedenis: Tenerife

Op 27 maart 1977 botsten twee passagiersvliegtuigen van de Nederlandse maatschappij KLM en het Amerikaanse Pan American World Airways (PanAm) tegen elkaar op het Spaanse eiland Tenerife. Bij het ongeluk kwamen 583 mensen om het leven en slechts 61 inzittenen overleefden de ramp. Nooit in de geschiedenis zijn er door een vliegtuigramp, waarbij geen sprake was van een terroristische aanslag, meer slachtoffers gevallen. 

Aanleiding grootste vliegtuigramp uit de geschiedenis

Eerder op de dag van de vliegtuigramp vond er op de luchthaven van het nabijgelegen eiland Gran Canaria een bomaanslag plaats. Er waren berichten dat er nog een tweede bom aanwezig was. Vanwege deze dreiging werden veel binnenkomende vluchten omgeleid naar de luchthaven Los Rodeos op Tenerife. Tegen het middaguur bleek de bommelding voor de tweede bom loos alarm en werd het vliegverkeer weer opgestart. Vanwege de grote drukte die door de omleiding op het vliegveld van Tenerife was ontstaan, moest de startbaan tevens als taxibaan worden gebruikt.

Miscommunicatie tussen piloten en luchtverkeersleiding

De Boeing 747-206B van KLM stond klaar op de startbaan om via Gran Canaria terug naar Amsterdam te vliegen. Intussen was er dikke mist ontstaan waardoor het zicht van de piloten slechts driehonderd meter was. De co-piloot van het toestel herhaalde de instructies van de luchtverkeersleiding nog terwijl de gezagvoerder zonder toestemming aan de start begon. Vervolgens meldde de co-piloot snel aan de verkeerstoren: "We are uh, taking-off". Maar precies op hetzelfde moment kreeg de luchtverkeersleiding vanuit de Boeing 747-121 van PanAm het bericht dat dit toestel op dezelfde baan aan het taxiën was. De PanAm had namelijk instructies gekregen om de derde afslag op de baan te nemen om zo ook bij het startpunt aan te komen. Deze afslag werd echter gemist waardoor de PanAm verder over de baan taxiede in de richting van de KLM. Door de mist konden beide piloten elkaar niet zien, maar ook de verkeersleiding zag ze niet. Omdat de beide vliegtuigen op hetzelfde moment een bericht aan de verkeersleiding doorgaven kwam er ruis op de zender, waardoor de piloot van de KLM verdere instructies niet hoorde. Toch steeg de KLM op. De piloot zag de PanAm pas toen hij de aanloop over de startbaan niet meer kon afbreken.

Fatale botsing tussen twee jumbo’s

De piloten van het Amerikaanse toestel zagen de lichten van het opstijgende vliegtuig naderen en probeerden tevergeefs van de startbaan te draaien. Het vliegtuig van KLM steeg op zijn beurt sneller op dan gebruikelijk waardoor de neus het andere toestel niet raakte. De motoren en het landingsgestel boorden echter een gat in de flank van de PanAm. De Boeing van KLM crashte na een val van honderdvijftig meter hoogte op de startbaan. Beide vliegtuigen vlogen in brand.

Slachtoffers en nagedachtenis

Alle 234 passagiers en de 14 bemanningsleden van het toestel van KLM vonden de dood. Van de 369 inzittenden van het Amerikaanse toestel overleefden slechts 61 personen de ramp. Op de begraafplaats Westgaarde in Amsterdam, waar een groot deel van de Nederlandse slachtoffers is begraven, is een monument ter nagedachtenis aan de ramp geplaatst. Op het Spaanse eiland werd ook een herdenkingsmonument onthuld: een achttien meter hoge wenteltrap genaamd ‘Stairway to Heaven’. Naar aanleiding van het drama zijn de veiligheidsmaatregelen in de luchtvaart, vooral op het gebied van communicatie tussen piloten en luchtverkeersleiders, ernstig aangescherpt.