Het afbeelden van Mohammed, Jezus en God

In Iran heeft regisseur Majid Majidi een film gemaakt over de islamitische profeet Mohammed. De film moet aan strenge regels voldoen en zal een beeld geven van het vroege leven van de profeet. De profeet speelt de belangrijkste rol in de film, maar zijn gezicht wordt niet afgebeeld. Hoewel het afbeelden van Mohammed de laatste tijd een veelbesproken onderwerp is, kennen ook andere grote religies strenge regels betreffende het afbeelden van profeten en God.

De film van Majid Majidi

De film over de jeugd van Mohammed is geregisseerd door Majid Majidi. Hij kreeg toestemming van de Iraanse overheid en de ayatollah Khamenei, de belangrijkste religieuze leider van Iran. Het afbeelden van Mohammed ligt voornamelijk gevoelig bij soennitische moslims. Bovendien geloven zij dat het niet van groot belang is dat een religieus leider afstamt van de profeet. Daarnaast zijn zij tegen het (her)interpreteren van de Koran. De sjiieten daarentegen staan het hun imam toe de Koran te herinterpreteren. De sjiieten vormen de meerderheid van de Iranese bevolking. De Al-Azhar universitieit in Egypte, het belangrijkste instituut van de soennitische islam, heeft zich direct uitgesproken tegen de film.

De islam: aanbid alleen Allah

Binnen de islam is het afbeelden van Allah niet toegestaan. Omdat Allah alles overstijgt, is het niet mogelijk voor de mens hem eigenschappen toe te kennen. Het is daarom onmogelijk om hem af te beelden. Over het afbeelden van Mohammed bestaat discussie binnen de islam. Soennieten verbieden het afbeelden van de profeet, sjiieten zijn hier over het algemeen minder streng in. Hoewel er in de Koran weinig tot niets te vinden is over het afbeelden van de profeet, is dit wel het geval in de Hadith. De Hadith is een verzamelwerk van de woorden en daden van Mohammed en is voor vele moslims net zo belangrijk als de Koran. De reden dat veel moslims tegen het afbeelden van Mohammed zijn, is dat deze afbeeldingen zouden kunnen leiden tot aanbidding van de profeet, wat niet toegestaan is. God is binnen de islam de enige die aanbeden mag worden.

Het christendom: wel vereren, niet aanbidden

Ook in het christendom bestaat er geen unanimiteit over het afbeelden van de profeet Jezus, de zoon van God. Al in de achtste en negende eeuw ontstond er strijd tussen het Orthodoxe christendom en de katholieke kerk over het afbeelden van Jezus. Volgens de Orthodoxie was het mogelijk verlossing te bereiken door het vereren van afbeeldingen van Jezus. Keizer Leo III van Byzantium was in de jaren twintig van de achtste eeuw de eerste keizer die het vereren van dergelijke afbeeldingen verbood. In 843 werd dit verbod definitief opgeheven. Op het tweede concilie van Nicaea in 787, uitgeroepen door keizerin Irene van Byzantium, werd bepaald dat het vereren van een afbeelding toegestaan werd, maar het aanbidden ervan verboden was.

Het afbeelden van Jezus is binnen de meeste christelijke stromingen toegestaan. Het afbeelden van God zelf stuit meer christenen tegen de borst. Het afbeelden van God zou afgoderij uitlokken en de verering van een niet correcte weergave van God. Zo leidde de publicatie van Robert Crumbs stripverhaal van Genesis, het eerste Bijbelboek, tot veel ophef onder conservatieve christenen, omdat Crumb in zijn strip wel afbeeldingen maakte van God.

Het jodendom: beeld niet af, spreek niet uit

Het jodendom verbiedt het afbeelden van God, voor joden is het afbeelden van God een vorm van ketterij. Daarnaast is het uitspreken van de naam van God, JHWH, ook niet gewenst. JHWH is dan ook niet uit te spreken, omdat het woord geen klinkers bevat. Dit is bewust gedaan, het uitspreken van JHWH is nooit de intentie geweest. In plaats daarvan gebruiken joden, wanneer zij God bedoelen, het woord adonai, wat heer betekent. Het uitspreken van Gods naam zou een vals menselijk beeld van God oproepen. Orthodoxe joden zullen dan ook nooit de naam van God in de mond nemen.

Qatar maakt een eigen film

De regisseur Majid Majidi heeft een vrome en orthodoxe weergave geprobeerd te maken van de jeugd van de profeet. Het is opvallend dat het soennitische Qatar zich ook richt op het maken van een productie over het leven van Mohammed. Deze verhalen zullen bedoeld zijn voor de soennitische meerderheid in het land.