Het Palingoproer van 1886

Op een zonnige zomermiddag spelen een groep mensen in de Jordaan een spelletje Palingtrekken. De politie grijpt echter in en er breken rellen uit. Voordat de orde is hersteld vallen er 25 doden en raken er 130 mensen gewond. Vandaag wordt herdacht dat het 125 jaar geleden is dat het Palingoproer uitbrak in de Jordaan.

Op zondag 25 juli 1886 vermaakten een aantal inwoners van de Amsterdamse wijk de Jordaan zich met een spelletje palingtrekken. Ze hadden een touw over de Lindengracht gespannen en hieraan een levende paling bevestigd. Het doel van het spel was vervolgens om met een bootje onder het touw door te varen en de glibberige paling los te trekken.

Het palingtrekken was een oud Amsterdams spel, maar de Nederlandse regering beschouwde het als “wreed volksvermaak” en had het daarom verboden. Toen een groep agenten voorbij kwam, maakten ze dan ook direct een einde aan het vermaak door het touw door te snijden. De toeschouwers waren het hier echter niet mee eens en keerden zich vervolgens tegen de politie. De agenten werden genoodzaakt zich terug te trekken en de oproer verspreidde zich door de wijk.

Aan het einde van de negentiende eeuw was de ontevredenheid onder de inwoners van de Jordaan groot. De leefomstandigheden in de wijk waren slecht, maar de overheid ondernam geen actie om dit te verbeteren. De arbeiders grepen daarom het Palingoproer aan om een betere behandeling af te dwingen en de rellen kregen al snel een socialistisch karakter. Dit leidde weer tot verdeeldheid binnen de wijk, want de oranjegezinde inwoners van de Willemstraat moesten niets hebben van de socialisten. Zij schaarden zich dan ook aan de kant van het gezag en keerden zich tegen de oproer.

Uiteindelijk moest het leger er de volgende dag, 26 juli, zelfs aan te pas komen. Soldaten trokken de wijk binnen om de orde te herstellen, maar werden zo hevig bekogeld met stenen dat ze zich terug moesten trekken. Later voerden de soldaten echter nog een charge uit, en ditmaal hadden ze bevel gekregen om met scherp te schieten. Vijfentwintig mensen kwamen om het leven en er kwam een abrupt einde aan het Palingoproer. De tragische gebeurtenis wordt op zondagmiddag 2 oktober herdacht met een symbolische wandeling langs de Lindengracht, georganiseerd door het maandblad Ons Amsterdam.