Hoe schrijf ik mijn scriptie: de kern beschrijven

Nadat ik het verloop van de Eerste Punische Oorlog in mijn vorige column kort had uitgelegd, legde ik mij toe op de Tweede Punische Oorlog. Dit doe ik zodat de lezer weet in welke context hij mijn scriptie moet plaatsen. Het bleek daarentegen een “titanenstrijd”te zijn om de Tweede Punische Oorlog kort en duidelijk te beschrijven, want hoe vat je de overtocht van Hannibal over de Alpen en de vele veldslagen, zoals de slag bij Cannae, in één overzicht?

Tegenwoordig wordt iets een titanenstrijd genoemd, wanneer het een zeer grote strijd of lastige klus blijkt te zijn. De uitdrukking is afgeleid van de Griekse mythologie. De titanenstrijd was een tien jaar durende oorlog tussen twee groepen goden, nog voordat er mensen op aarde rondliepen, namelijk de Titanen en de Olympiërs. Uiteindelijk werden de Titanen verslagen, waarna de Olympische goden over de wereld heersten.

Hoewel het een lastige klus bleek om de Tweede Punische Oorlog te beschrijven, ging ik vol goede moed aan de slag. Uiteindelijk wist ik er een redelijk samenhangend geheel van te maken. De Romeinen wilden de Carthagers op twee fronten aanvallen. Ze stelden een leger om naar Spanje te sturen, terwijl een ander leger naar Carthago moest trekken. De strategie van Hannibal was voor de Romeinen echter een complete verrassing. Terwijl de Romeinse voorbereidingen in volle gang waren, was Hannibal met een groot leger richting Italië vertrokken. Nog geen zes maanden later stond hij in de Povlakte. Deze tocht van vijftienhonderd kilometer langs de Pyreneeën en over de Alpen was uiterst riskant. Vooral de overtocht over de Alpen bleek een uitputtingstocht te zijn. Het Carthaagse leger trok, inclusief krijgsolifanten, over hoge bergen, door sneeuw en ijs, terwijl zij werden aangevallen door de aldaar wonende Galliërs. Vijftien dagen nadat de Carthagers de Alpen in waren getrokken, kwamen zij aan de andere kant van de bergketen, uitgeput van koude en honger, Italië binnen.

Hannibal vocht enkele veldslagen uit met Romeinse legers, die hij allemaal wist te winnen. Hij had gehoopt dat de Romeinse bondgenoten in Italië na een aantal Romeinse nederlagen naar hem zouden overlopen, maar dat gebeurde weinig. De Romeinen voerden een nieuwe strategie in. Zij vermeden elk gevecht met het Carthaagse leger, in de hoop dat de Carthagers geïsoleerd en uitgeput zouden raken. Ondertussen openden zij in Spanje een tweede front tegen Carthago. Rome won aan zelfvertrouwen en in augustus 216 voor Christus troffen beide legers elkaar in een vlakte bij Cannae. Livius en Polybius, de twee voornaamste bronnen voor mijn onderzoek, schatten de troepen van Carthago op ongeveer vijftigduizend man en de Romeinse troepen op bijna negentigduizend man. Het strijdplan van Hannibal gaf de doorslag tijdens de veldslag. Hij liet de Romeinen terrein winnen in het midden van de slaglinie. De vleugels van de Carthagers hielden daarentegen stand. Dit zorgde ervoor dat het Romeinse leger aan drie kanten werd ingesloten. In een paar uur tijd werd het grootste deel van het Romeinse leger afgeslacht. Polybius noemde een Romeins dodenaantal van rond de zeventigduizend, Livius schatte dat aantal ongeveer twintigduizend lager in. Dit aantal slachtoffers was tot de Eerste Wereldoorlog hoe dan ook het grootse verlies op één dag, in welk Europees leger dan ook.

Na deze vernietigende nederlaag brak er paniek uit in Rome. Hannibal koos er daarentegen voor om niet naar de stad te marcheren. Wat zijn redenen hiervoor waren, zal waarschijnlijk altijd onduidelijk blijven. De Romeinen vermeden elke veldslag met de superieur geachte Hannibal. Zij richtten hun energie op het behouden van de Romeinse bondgenoten in Italië en op het tweede front in Spanje. Een aantal van deze bondgenoten, waaronder Syracuse, liep zoals de Romeinen vreesden en  Hannibal hoopte, over naar het kamp van de Carthagers. Toch waren dit er minder dan waar de Carthagers op hoopten. Nog dertien jaar zou Hannibal met zijn leger door Italië trekken, zonder dat het tot een veldslag met de Romeinen kwam. Ondertussen maakten de Romeinen vorderingen in Spanje, waar ze wel succes boekten tegen de Carthagers. In 204 voor Christus waren de Carthagers uit Spanje verdreven, waarop de Romeinen overstaken naar Noord-Afrika. Hannibal kreeg van de Carthaagse senaat de opdracht om terug te keren naar Carthago en de stad te verdedigen. In 202 voor Christus werd het leger van Hannibal bij Carthago verslagen en een jaar later sloten de Carthagers voor de tweede keer vrede op Romeinse voorwaarden. Nadat het verloop van de Punische oorlogen globaal duidelijk is geworden, zal ik over twee weken een historisch kader schetsen waarmee ik de situatie in Syracuse tijdens deze oorlogen zal gaan analyseren.