Kamp Amersfoort in de Tweede Wereldoorlog
Kamp Amersfoort was tijdens de Tweede Wereldoorlog een berucht doorvoer- en werkkamp, waar honderden mensen om het leven kwamen. Het kamp was bijzonder berucht vanwege de zware omstandigheden en de wreedheid van de bewakers.
Tussen 1941 en 1945 verbleven er zo’n 35.000 gevangenen in het kamp, waarvan er ongeveer 650 om het leven kwamen. Zij stierven door honger, het harde werk of door mishandelingen en executies door beruchte SS’ers als Hans Stöver, Karl Peter Berg en Josef Kotälla, een psychiatrische patiënt die de bijnaam ‘De Beul van Amersfoort’ kreeg.
Kamp Amersfoort als kazernecomplex
Kamp Amersfoort werd in 1939 in gebruik genomen als kazernecomplex voor het Nederlandse leger. Vanuit de kazerne werden onder meer artillerieoefeningen gehouden op de Leusderheide. Daarnaast werden de militairen die in Amersfoort gelegerd waren ingezet bij de aanleg en de verbetering van de Grebbelinie. Na de Duitse inval werd de kazerne in 1941 onder de naam Polizeiliches Durchangslager & Ertweitertes Polizeigefängnis een doorvoerkamp voor Joden, Roma, Sinti, geestelijken, verzetsstrijders, opgepakte onderduikers en mannen die te werk werden gesteld in Duitsland.
Sovjetkrijgsgevangenen
Naast een concentratiekamp voor Joden en andere minderheden werd Kamp Amersfoort ook gebruikt voor het gevangenzetten van Sovjet-krijgsgevangenen. 101 van hen uit Centraal-Azië werden in 1942, na maanden uitgehongerd en mishandeld te zijn, geëxecuteerd. Een andere grote massafusillade vond plaats op 8 maart 1945, toen 49 gevangenen van het kamp werden geëxecuteerd als represaille voor een mislukte aanslag op SS-leider Hanns Albin Rauter. Een gevangene van het kamp, Elie Cohen, beschreef de hardheid van het kamp met de woorden: “een overplaatsing van Amersfoort naar Westerbork was als het gaan van de hel naar de hemel”.
Na de oorlog
Kamp Amersfoort werd op 19 april 1945 overgedragen aan Loes van Overeem van het Rode Kruis, waarna het bevel over het kamp op 7 mei werd overgenomen door de Canadezen. Vlak na de oorlog werd het kamp gebruikt als gevangenis voor NSB-ers, collaborateurs en SS’ers, voordat het bijna volledig werd afgebroken. Sinds de jaren ‘80 is het kamp een gedenkplaats en museum.
In Nederland waren tijdens de Tweede Wereldoorlog meer concentratiekampen. Hier lees je meer over Duitse concentratiekampen in Nederland.
Leestip:
Een oord van bang wachten – Kamp Haaren 1941-1944
Auteur: Peter Bak
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087047184
Winkelprijs: €29,–
Bestel een oord van bang wachten
Afbeelding:
- Foto juli 1943 in Amersfoort genomen. Op 17 mei 1943 wordt een groep van ruim zeventig Joodse mannen uit kamp Vught naar kamp Amersfoort overgebracht voor graafwerkzaamheden bij de Infanteriekazerne. Ze worden streng gescheiden gehouden van de al snel weer binnenkomende gevangenen in Amersfoort, dragen gevangenenkleding, blijven administratief onder Vught vallen, en krijgen post en pakketten vanuit Vught doorgestuurd. Na zeven weken is het graven aan de pantserschietbaan klaar en gaan de mannen terug naar Vught. Hun vrouwen en kinderen zijn dan al weg met de kindertransporten. NIOD 65987: AnonymousUnknown author [Public domain], via Wikimedia Commons
- Kamp Amersfoort, interneringskamp voor oorlogsmisdadigers en collaborateurs Vier naakte mannen worden met een tuinslang natgespoten onder het oog van bewakers: Presser, Sem / Anefo [CC BY-SA 3.0 nl], via Wikimedia Commons
