Mesdag & Van Houten - schilders en geliefden

Donderdag 9 juli deed het Nationaal Archief in Den Haag verslag van een bijzondere vondst. In het archief werd een klein schilderijtje gevonden, het was ondertekend door de Haagse Hendrik- Willem Mesdag. Hij geldt als een van de meest invloedrijke Nederlandse schilders van de negentiende eeuw. Mesdag valt op door zijn realistische stijl, dit maakte hem een van de voornaamste vertegenwoordigers van de Haagse School van de schilderkunst. Mesdag was een succesvol schilder én handelaar in kunst.

Aquarel met een romantische verrassing

Hendrik Willem Mesdag was een persoon die stevig in zijn schoenen stond, hij wist hoe hij zichzelf en zijn omgeving onder controle moest houden. Het aangetroffen schilderijtje verraadt echter een andere kant; op de achterkant van het aquarelletje werd een kort gedichtje aangetroffen, geschreven door Mesdag.

De gedachten zijn aan geene wetten onderworpen; daarom; dank aan den maker dezes; Zoo dikwijls gij dit blaadje ter hand neemt

Het schilderijtje was vermoedelijk een geschenk aan zijn aankomende vrouw, Sientje van Houten. De regeltjes hebben een duidelijke boodschap: iedere keer als je dit schilderijtje ziet, denk dan aan mij.

Een schildersechtpaar

Sientje Mesdag- van Houten en haar werk

Sientje zou een grote invloed hebben op het leven van Mesdag. Het was mede haar steun die Mesdag er in 1866 van overtuigde het beroep van effectenhandelaar op te geven ten gunste van een loopbaan als schilder. Ze ontwikkelde een eigen stijl en schilderde onafhankelijk van haar man.

Van Houten was ook een getalenteerd schilderes, zij hielp mee aan het bekende Panorama van Scheveningen, dat Hendrik- Willem zijn grootste bekendheid gaf. Ze maakte ook zelf schilderijen, voornamelijk landschappen. Haar positie als schilder moet dan ook niet onderschat worden; Sientje mag worden beschouwd als een volwaardig lid van de Haagse School van de schilderkunst.

De kunstpatroon van Den Haag

Mesdag genoot ook faam in het buitenland. De positie van de kunstenaar/ handelaar was vooral sterk in Frankrijk, waar zijn realistische zeegezichten positief werden ontvangen door de Parijse Salon. Hier ontving hij in 1870 een gouden medaille voor zijn Brekers in de Noordzee. Dit schilderij gaf het de internationale faam die hij nog steeds geniet. In de verdere jaren groeide hij uit tot graag geziene gast in de kunstsalons van Parijs. Hij reisde door heel Europa op zoek naar potentiële kopers voor zijn kunst.

Het handelsoog van de meester

Misschien verklaart dit zijn succes: Mesdag was, naast schilder, een bijzonder goed zakenman die wist hoe hij verschillende soorten kunst aan de man kon brengen. Hij was verder ook een zeer ondernemend persoon; als voorzitter van het prestigieuze schildergenootschap Pulchri gold hij als één van de meest invloedrijke personen van de kunstwereld. Ook ontpopte Mesdag zich tot een patroon van cultuur; hij opende musea en organiseerde evenementen ter promotie van de kunsten. Hij kocht en verkocht kunst en bouwde een grote verzameling op. De collectie van Mesdag en zijn vrouw Van Houten groeide uit tot een grote kunstcollectie. Verzamelde en eigen kunst werd gecombineerd in een grote tentoonstelling, geplaatst in zijn eigen huis. Dit museum opende in 1887 en bestaat nog steeds, onder de naam De Mesdag collectie.

De stempel op de kunsten

Mesdag heeft een grote bijdrage geleverd aan de Nederlandse schilderkunst. Als hoofd van een uitgebreid netwerk van kunstenaars en handelaars wist hij de Nederlandse kunst groot te maken. De inspanningen van Mesdag en Van Houten om een blijvende kunstcollectie te verzamelen zijn vandaag de dag nog altijd zichtbaar in Den Haag.

Tegenwoordig is zijn eigen werk in het bezit van vele galerieën en individuele personen. Deze verspreiding maakt het traceren van het werk moeilijk. Zo is het mogelijk dat een schilderij verdwijnt, totdat het opduikt in het Nationaal Archief.