Mysterie van de tempeliers

Er zijn maar weinig organisaties een grotere bron voor mythen en legenden dan de orde van de tempeliers. Begonnen als een broederorde ter bescherming van pelgrims, geëindigd in een massavervolging wegens ketterij. Of kwam de orde misschien helemaal nooit tot een eind?

Oprichting tempeliersorde

Er zijn verschillende bronnen die schrijven over de oprichting van de orde. Zo schrijft de aartsbisschop Willem van Tyrus (1130-1185) dat de orde in 1118 werd opgericht door de edelman Hugo van Payns (1070-1136), met als doel het beschermen van alle pelgrims in het heilige land. Andere bronnen suggereren echter dat de orde al eerder is opgericht.

Grondregels tempeliers

De tempeliers leefden volgens strenge regels. Zo moesten nieuwe leden al hun bezittingen afstaan aan de orde, waren er strikte kledingregels en moesten de tempeliers vroom, gehoorzaam en sober leven. In beginsel is het voor monniken verboden om bloed te vergieten. Om de pelgrims in het heilige land te kunnen beschermen moest er daarom een uitdrukkelijke oproep vanuit de kerk worden gedaan om afreizende pelgrims te beschermen.

Succes van de tempeliersorde

De tempeliers vierden hun hoogtijdagen tijdens de tweede kruistocht (1145-1149). De orde was mede door de grondregel van het afstaan van land en bezittingen een enorm rijke orde geworden. Door dit enorme kapitaal en de aanwezigheid in Europa en het Midden-Oosten van de orde fungeerden deze als een soort bank. Zo bedachten de tempeliers de zogenaamde schuldbrief, een bewijs van nog te ontvangen geld.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

De koning en de tempeliers

Ook de Franse koning Filips de Schone (1268-1314) had schulden bij de orde. Door zijn oorlogen met Engeland was de koning al vanaf zijn aantreden verantwoordelijk voor financiële problemen van het land. Tijdens deze eerste regeringsjaren wilde Filips de tempeliers juist betrekken bij het bestuur. Zo was de koning volgens sommigen aanwezig bij inwijdingsceremonies in de tempel van Parijs. Deze goede verhouding was echter van korte duur, want toen er in de Franse adellijke kringen geruchten begonnen te circuleren over heidense praktijken binnen de orde, sloeg koning Filips compleet om.

Vervolging van de tempeliers

Toen Esquin de Florian, een deserterende tempelier, koning Filips vertelde dat de geruchten klopten, besloot de koning tot actie over te gaan. In de vroege ochtend van 13 oktober 1307 liet hij zijn officieren zo’n 15000 mensen arresteren. Hieronder waren arbeiders, horigen en bedienden van de tempeliers. Koning Filips vorderde alle bezittingen van de gearresteerden en verkocht hun landerijen. De tempeliers werden aangeklaagd voor ketterij, afgodenaanbidding en homoseksuele praktijken.

Mythevorming tempeliers

Veel tempeliers gaven na zware martelingen toe aan de beschuldigingen, zo ook leider van de tempeliers Jacques de Molay. Later nam hij deze bekentenissen weer terug. De Molay werd in 1314 schuldig bevonden van ketterij en moest branden op de brandstapel. Met de dood van de laatste leider van de tempeliers werd meteen de eerste legende geboren. Zo zou De Molay op de brandstapel een vloek hebben uitgeroepen over koning Filips de Schone en paus Clement. Ze zouden beiden de dood vinden voor het einde van het jaar. Zijn vloek kwam uit, want paus Clement stierf een jaar later en koning Filips kwam voor het einde van het jaar om het leven tijdens een jachtpartij. Een andere mythe die wordt gelinkt aan de executie van Jacques de Molay is het gerucht dat de tempeliers helemaal niet waren verdwenen. Ze zouden zijn opgegaan in de orde van de vrijmetselaars, en tevens de Franse revolutie in gang hebben gezet om wraak te nemen op het Franse koningshuis uit naam van De Molay. Van deze geruchten en mythes valt wetenschappelijk niet veel te onderbouwen, maar dat de tempeliers tot op de dag van vandaag een bron van inspiratie zijn voor verhalen en legendes, staat zonder meer vast.