Nederlandse marineman overleefde zwemtocht van 35 uur tijdens WOII

Op 8 december 1941 verklaarde Nederland de oorlog aan Japan. Direct na de oorlogsverklaring begonnen Nederlandse onderzeeërs oorlogspatrouilles uit te voeren in zuidoost Azië. De onderzeeboot Hr. Ms. O16 voer na een geslaagde missie op een Japanse zeemijn. De meeste bemanningsleden overleden meteen maar slechts één lid wist op een spectaculaire manier te overleven.

De rol van de Duitse U-boten en de Amerikaanse submarines tijdens de Tweede Wereldoorlog is onderdeel van verschillende oorlogsfilms. Maar verhalen over de inzet van Nederlandse onderzeeërs zijn bij het grote publiek minder bekend. Toch hebben een aantal Nederlandse onderzeeërs wel degelijk een rol gespeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Hr. Ms. O16 wist minstens vier vijandelijke schepen tot zinken te brengen.

Harer Majesteits O16

Deze onderzeeër werd in 1936 in dienst gesteld van de Nederlandse marine en werd na drie jaar dienst in Europa richting Nederlands-Indië gestuurd. Daar werd de O16 onderdeel van de Nederlands-Indische vloot. Terwijl in 1939 de Tweede Wereldoorlog in Europa losbarstte, werd in Azië de dreiging vanuit Japan voelbaar. Mocht het tot een oorlog komen, dan zouden de marines van Nederland, Groot-Brittannië en Australië in Azië onder Britse leiding samenwerken. Zo zouden ze sterker kunnen optreden tegen een Japanse aanval. De gecombineerde vloot opereerde vanuit de haven van Singapore in toenmalig Brits-Indië.

Na verrassingsaanvallen van de Japanners op Pearl Harbor verklaarde Nederland net als de Verenigde Staten en Groot-Brittannië op 8 december de oorlog aan Japan. Vanaf nu ging de O16, onder leiding van commandant Anton Bussemaker, oorlogspatrouilles uitvoeren. De meest succesvolle aanval van de O16, zo’n drie dagen na de oorlogsverklaring, bleek ook meteen de laatste te zijn.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Aanval bij Pattani

In de nacht van 10 op 11 december 1941 volgde de O16 onder leiding van Bussemaker een koopvaardijschip dat op weg was naar de Thaise havenstad Pattani. Die stad was inmiddels in handen van de Japanners. Het koopvaardijschip legde aan in de haven naast drie andere Japanse schepen. Door knap stuurmanschap wist de bemanning de 76 meter lange O16 ongezien in de ondiepe wateren van de haven te manoeuvreren. Vervolgens vuurde de duikboot vijf torpedo’s af die allemaal doel troffen.

De O16 wist daarna door lang in ondiep water te blijven uit het zicht van de Japanse torpedobootjagers te blijven en veilig de haven te verlaten richting Singapore. In de haven van Singapore zou de onderzeeboot weer klaargemaakt worden voor een nieuwe patrouille in de Zuid-Chinese Zee. Maar zover zou het niet komen. De duikboot voer in de nacht van 14 op 15 december 1941 op een Japanse zeemijn. De klap was verwoestend: de O-16 zonk binnen een minuut.

Overleven

Ieder die zich op dat moment in de duikboot bevond, kon niet ontsnappen en kwam om. Slechts zes personen kwamen boven water. Zij bevonden zich buiten op het dek ten tijde van de explosie. De mannen die zich bovendeks bevonden tijdens de ontploffing van de mijn waren commandant Bussemaker, officier Jeekel, korporaal Bos, kwartiermeester De Wolf en matrozen Kruijdenhof en Van Tol. Vijf van de bemanningsleden wisten in het donker bij elkaar te komen. Commandant Bussemaker werd wel gehoord, maar in de donkere nacht was hij onvindbaar en de groep en de commandant konden elkaar niet meer bereiken.

Helse zwemtocht

Reddingsvlotten waren er niet en andere reddingsmiddelen, zoals reddingsvesten, waren met het schip gezonken. Er zat voor de vijf overlevenden niets anders op dan zwemmen en hopen dat er een reddingsschip op vliegtuig in de buurt zou zijn. Van Tol moest als eerste opgeven. De jonge matroos hield het niet meer vol en verdronk. Na ruim zes uur gezwommen te hebben moesten ook Jeekel en Kruijdenhof de strijd opgeven. Beide mannen verdronken toen er eindelijk licht aan de horizon kwam boven de Zuid-Chinese Zee. Alleen Bos en De Wolf waren nog over.

Gedurende de volgende dag vloog er tweemaal een vliegtuig over, waaronder één Nederlands toestel. Maar beide vliegtuigen lieten niet blijken de twee mannen in het water opgemerkt te hebben. Na ruim zeventien uur zwemmen moest ook Bos opgeven. Hij vroeg De Wolf de groeten te doen aan zijn vrouw en twee kinderen en ging kopje onder en kwam niet meer boven. De Wolf stond er nu alleen voor in het open water met slechts wat eilanden in de verte.

35 uur in het water

Na opnieuw een volledige nacht in het water doorgebracht te hebben, kwam De Wolf na zo’n 35 uur op zee eindelijk aan op land. Volledig uitgeput en uitgedroogd spoelde De Wolf aan op de rotsen van het eiland Dayang. Hij had ongeveer tachtig kilometer afgelegd in 35 uur. In de brandende zon moest hij vervolgens op zoek naar drinkwater. Dat vond hij pas uren later, net voordat hij wilde gaan slapen. De volgende dag besloot hij het eiland rond te gaan lopen op zoek naar eventuele hulp. Die vond hij toevalligerwijs toen hij een man zag dobberen in een kano net voor de kust.

Hij kreeg contact en vroeg om eten en drinken. De Wolf reisde met de Maleisische man mee naar een groter eiland in de buurt. Hier verbleef De Wolf enkele dagen totdat hij met een kleine zeilboot naar weer een ander eiland werd gebracht. Na een voettocht van nog eens een aantal dagen door de jungle wist De Wolf eindelijk Australische eenheden te bereiken die een bivak hadden opgezet in de jungle. De ontberingen voor De Wolf waren eindelijk voorbij want vanuit dit kamp werd hij per auto terug naar Singapore gereden.

Cornelis de Wolf bleef ondanks zijn zware beproevingen tot aan het einde van de oorlog in dienst van de marine. Lang werd het verhaal van De Wolf in twijfel getrokken door historici. De O16 werd namelijk lange tijd niet gevonden en er was geen aanwijzing van een Japans mijnenveld op de plek die de Wolf aangaf. Pas in 1995 werd het verhaal van De Wolf bevestigd toen het wrak gevonden werd. De Wolf zou dat niet meer meemaken, hij overleed in 1983. In 2016 bleek uit onderzoek dat het wrak van de O16, net als een aantal wrakken van schepen die vergingen tijdens de Slag in de Javazee verdwenen waren.