Op zoek naar geluk in Californië: goudkoorts in de 19e eeuw

‘Zonder geluk vaart niemand wel’ moet het motto geweest zijn van de tienduizenden mensen die halverwege de 19e eeuw naar Californië migreerden in de hoop daar goud en rijkdom te vinden.

Mormoons ondernemerschap

Toen James Wilson Marshall in januari 1848 goud vond in de bedding van de American River was dat niet meteen groot nieuws. De opdrachtgever voor wie hij op het moment van de vondst een molen bouwde, de mormoon John Sutter, wilde het geheimhouden. Het nieuws verspreidde zich desondanks langzaam onder de mormoonse bevolking van Californië.

Twee maanden later liep de slimme ondernemer Samuel Brannan door San Francisco met een flesje goud in zijn handen, terwijl hij luid scandeerde: ‘Goud, goud, goud uit de American River!’ Brannan wachtte niet tot het geluk aan zijn zijde stond, maar nam het heft in eigen hand en werd met slim ondernemerschap steenrijk. Hij had kort daarvoor alle pikhouwelen, schoppen en goudpannen opgekocht die hij in de wijde omgeving kon krijgen en verdiende door zijn subtiele reclamepraatje uiteindelijk ruim 36.000 dollar aan de verkoop van goudzoekersgereedschap.

Koorts

De goudkoorts greep al snel om zich heen binnen de Verenigde Staten, waar inwoners van verschillende staten zich in groepen organiseerden om de maandenlange tocht naar Californië af te leggen. In de loop van 1849 arriveerden daar meer dan 50.000 Amerikanen, die de ‘forty-niners’ werden genoemd. Toen het nieuws na de State of the Union-toespraak van president James Polk ook de internationale pers haalde, arriveerden er uit Zuid-Amerika, Nieuw-Zeeland, Australië, Azië en Europa ook nog eens 30.000 gelukszoekers.

Geluk?

In 1850 was het meeste goud dat, zoals de krantenkoppen beweerden, ‘voor het oprapen’ lag, reeds gevonden. Naast geluk speelde ook techniek een rol in de zoektocht naar goud. Aan het aanvankelijke gebrek aan wetgeving kwam ook snel een einde: de Amerikaanse goudzoekers zagen de concurrentie groeien en zorgden voor protectionistische regels die belastingen oplegden aan buitenlanders. De bekwame Zuid-Amerikanen en Chinezen die op de beloofde rijkdommen waren afgekomen werden zelfs helemaal uitgesloten van werk, grondbezit en het verkrijgen van de nationale identiteit. Een voorbeeld hiervan is de Chinese Exclusion Act uit 1882.

Al snel veranderde het Californische goudparadijs, waar in principe iedereen met een beetje geluk evenveel kans had om plotseling steenrijk te worden, in een plaats waar de Amerikaanse staatsburgers voor zichzelf het geluk hadden afgedwongen. Hierdoor werd het al snel onaantrekkelijk om erheen te gaan.

Het nieuwe land van belofte

Ook in Nederland sloeg het nieuws over de vondsten aan. De kranten berichtten over ‘fabelachtige vondsten’ in ‘het nieuwe land van belofte’. Ze meldden in eerste instantie dat er in Californië goud van waarde tot wel 100.000 dollar per dag gevonden werd en dat iedere zoeker dagelijks ongeveer een ons 23-karaats goud vond. Maar al snel sloeg dat om: na een week wisten reizigers in dezelfde krant te vertellen dat ‘de berigten nopens de hoeveelheid van het goud zeer overdreven zijn, en dat de gouderts met grooten arbeid en zelfs enig gevaar gewonnen wordt.’

Er bestaat onduidelijkheid over de aantallen Nederlanders onder de met goudkoorts besmette migranten. De 75.000 tot 100.000 Nederlanders die tussen 1835 en 1880 naar Amerika verhuisden zochten in ieder geval wel allemaal het geluk in ‘het nieuwe land van belofte’. Op zoek naar rust en woonruimte voor een eigen religieuze gemeenschap, genieten van stateloosheid en het gebrek aan regels, een poging doen tot succesvol ondernemen of snelle rijkdom door een goudvondst. Hoe dan ook, Amerika werd vanaf de tweede helft van de 19e eeuw het land van de ‘American Dream’ waar durfals en visionairen graag hun geluk kwamen beproeven.

Bronnen: 

• M. B. Norton et. al., A People and a Nation: A History of the United States (Wadsworth 2012) 354 – 355.
• Britannica, ‘California Gold Rush’
• Groninger Courant, 19-12-1848, ‘Het nieuwe land van belofte’
• Groninger Courant, 26-12-1848, ‘Groot-Brittanje’
• Geheugen van Nederland, ‘Nederlandse emigratie in de 19e eeuw’

Afbeelding:

Sailing card for the clipper ship California, depicting scenes from the California gold rush, ca. 1850. [Public Domain via Wikimedia Commons]