Oud-minister Wil Albeda overleden

Op 6 mei 2014 overleed oud-minister Wil Albeda (CDA) op 88-jarige leeftijd. Hij was minister van Sociale Zaken in het eerste kabinet Van Agt, waarvan hij het ‘sociale gezicht’ was. In dit kabinet waren de meningsverschillen groot. Desondanks had Albeda een indrukwekkende politieke en wetenschappelijke carrière.

Sociaal gezicht

Dr. Willem (Wil) Albeda werd geboren op 13 juni 1925 in Rotterdam. Hij staat bekend als het ‘sociale gezicht’ van het eerste kabinet Van Agt. Deze reputatie had hij al door zijn werk voor de Christelijke vakbond CNV en de Nederlandse Christelijke Bond van Werknemers in Hout en Bouw (NCB). Albeda had Economie gestudeerd aan de Nederlandse Economische Hogeschool (later de Erasmus Universiteit Rotterdam). Hij promoveerde aan de Vrije Universiteit op een proefschrift genaamd De rol van de vakbeweging in de moderne maatschappij. Hierna kreeg hij functies als adviseur en secretaris bij de vakbonden. Hij typeerde zichzelf als een echte vakbondsman.

Politieke loopbaan

Albeda bekleedde diverse gewichtige functies in de politiek. Van 1966 tot 1977 was hij lid van de Eerste Kamer voor de Anti- Revolutionaire Partij (ARP). Nadat hij minister was geweest in het kabinet Van Agt, keerde hij terug naar de Eerste Kamer. Daar was hij lid van 1981 tot 1983 voor het Christen Democratisch Appèl (CDA). Het CDA was in 1973 opgericht, na een samenvoeging van de ARP, de Christelijk- Historische Unie (CHU) en de Katholieke Volkspartij (KVP). Deze drie partijen werden in 1980 allen opgeheven.   

Het eerste kabinet Van Agt

Het eerste kabinet Van Agt was moeizaam tot stand gekomen in 1977, nadat de formatie voor een kabinet Den-Uyl mislukt was. Het was een kabinet in een roerige tijd, met veel onderlinge meningsverschillen. Het bestond uit de partijen CDA en VVD. Wil Albeda werd minister van Sociale Zaken. Hij was de man met het sociale gezicht, maar daardoor stond hij lijnrecht tegenover de minister van Financiën, Frans Andriessen (CDA), die vond dat er bezuinigd moest worden. Albeda zorgde voor politieke rugdekking door goed contact te onderhouden met Ruud Lubbers, die in die tijd de fractievoorzitter was voor het CDA in de Tweede Kamer. In maart 1980 trad minister Andriessen af vanwege de meningsverschillen over de begroting voor 1981.

Controversiële onderwerpen

De wens om te bezuinigen was voortgekomen uit de ontwikkelingen in de samenleving. Het was een tijd van economische krimp, en er dreigde massawerkloosheid te ontstaan. De overheidstekorten liepen op, en in 1979 was er een tweede oliecrises. In 1987 werd er een ombuigingspakket voorgesteld in de nota Bestek ’81, waarvan Albeda mede-auteur was. Er werden bezuinigingen aangekondigd op het gebied van uitkeringen en ambtenarensalarissen. Verder moest er bezuinigd worden op onderwijs en zouden de studiekosten omhoog gaan. Deze aankondigingen zorgden voor veel onrust in de samenleving.

Kernwapens

In de Verenigde Staten was er inmiddels gewerkt aan een nieuw kernwapen, de neutronenbom. Deze bom zou verwoestend zijn voor mensen, maar gebouwen niet schaden. De bezwaren tegen het gebruik van dit type wapen waren groot. Het kabinet en de Tweede Kamer debatteerden over het voorstel van president Carter om het wapen aan het arsenaal van de NAVO toe te voegen. Vanwege de angst voor een wapenwedloop drong de Tweede Kamer aan op een officieel standpunt voor Nederland. Het kabinet moest de bezwaren van Nederland aan president Carter duidelijk maken. Het wapen is nooit bij de NAVO geïntroduceerd, maar daarmee was het laatste woord nog niet gesproken. Minister Kruisinga (CDA) van Defensie was het niet eens met het Nederlandse standpunt, en trad om die reden af op 4 maart 1978.

Wetenschappelijke carrière

De loopbaan van Albeda bestond niet alleen uit politieke functies. In de tijd dat hij lid was van de Eerste Kamer, was hij tevens werkzaam als hoogleraar aan de Erasmus Universiteit. In de jaren erna had hij deze functie aan de Universiteit Maastricht en de Universiteit Utrecht. Van 1985 tot 1990 was hij voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Albeda bleef tot 2001 werkzaam als adviseur voor verschillende wetenschappelijke commissies. Op 6 mei 2014 overleed hij in zijn woonplaats Maastricht.