Romanisering: de integratie van de Germanen

Er wordt gezegd dat de romanisering van de Germanen de ondergang betekende van het Romeinse Rijk. Romanisering, waarbij volkeren de Romeinse cultuur overnamen, was een langdurig proces van de eerste eeuw v.Chr. tot ver in het Romeinse keizerrijk. Hier vloeiden de Romeinse en Germaanse cultuur samen tot een cultuur die nog eeuwen bestond in Europa.

De Rijn als grens

Volgens de klassieke Latijnse teksten was de rivier de Rijn de buitengrens van het Romeinse rijk en zodoende de beschaving. Voorbij de rivier was het een wildernis die bewoond werd door primitieve stammen. Deze barbaren hadden vreemde gewoontes en de taal was voor de Romeinen niet te begrijpen. De term barbaren zou gebaseerd zijn op de Romeinse interpretatie van de taal van de barbaren. Het woord stamt af van het Griekse barbaros (βάρβαρος) en is naar verluidt een klanknabootsing. De Grieken vonden de taal van wat zij barbaren noemden klinken als gebrabbel en de Romeinen namen dit woord van hen over.

Toch werd er wel met deze ‘barbaren’ gehandeld. Via de rivier werden voorraden en handelswaar vervoerd. Deze handel was volgens de Romeinen de beste manier om de volkeren van over de rivier te civiliseren. Daarmee hoopten de Romeinen dat de barbaren afhankelijk werden van het Romeinse Rijk en dat de oorlog en rooftochten stopten. Germaanse stammen aan de rivieren vielen namelijk wel eens Romeinse nederzetting aan, zodat ze voedsel en wapens konden stelen. De Romeinse Limes die werd gebouwd met forten en verstevigingen langs de rivier, moesten ook deze aanvallen verminderen.

Romanisering

Langzamerhand werkte de economische tactiek van de Romeinen en namen de Germaanse stammen aan de rivier de Romeinse geldeconomie over. De romanisering begon voornamelijk bij de bovenste lagen van de bevolking omdat zij het meeste in contact kwamen met de Romeinen. De elite kon zijn positie verstevigen ten opzichte van de Romeinen als ze sommige gebruiken overnamen. Zodra het bestuur en de elite de Romeinse cultuur of kenmerken daarvan overnamen, volgde de bevolking ook. Vaak was het geen volledige overname van de Romeinse cultuur. De Germanen bleven kenmerken uit hun eigen cultuur houden maar mixten deze met Romeinse gebruiken. Ook qua geloof kwamen veel kenmerken van de Germanen en Romeinen overeen. Ze hadden allebei een polytheïstische godsdienst die meerdere goden aanbadden. Na het ontstaan van het christendom in het Romeinse Rijk, namen de Germanen ook het christendom over. Typische Romeinse zaken zoals openbare badhuizen en gladiatorengevechten werden door de Germanen overgenomen.

Foederati

Toen de Romeinen in de eerste eeuwen na Christus de Germanen wat meer gingen vertrouwen, werden veel Germaanse soldaten gebruikt in het Romeinse leger. Zij werden als ‘foederati’, bondgenoten zonder burgerrecht, binnengehaald. De Germanen kregen geld en voedsel in ruil voor militaire dienst. Hierdoor telde de Romeinse legerleiding in de vijfde eeuw meer Germanen dan Romeinen.

Burgerrechten

Aan het einde van de vierde eeuw was het Romeinse Rijk verzwakt door verschillende oorzaken zoals aanvallen van vijanden en interne strijd tussen keizers. Daardoor konden de verschillende Germaanse groepen binnen en buiten het Romeinse Rijk steeds meer invloed winnen en in veel steden werd het bestuur op den duur steeds meer 'germaans'. Dit was niet om de steden te veroveren. De Germanen wilden graag in het Romeinse Rijk wonen en burgerschap verkrijgen. In de keizertijd kregen de inwoners van de gebieden die bijna volledig geromaniseerd waren soms burgerrecht. Hiermee werden ze onderdeel van de echte Romeinse samenleving en konden ze hoge posities vervullen.

Huidige invloed

Van deze romanisering merken we vandaag de dag nog veel. Ons recht en de Zuid-Europese talen stammen af van de Romeinen. Door de Romeinen werd het Latijn ver verspreid in Europa omdat bijna alle bureaucraten werden gedwongen latijn te kunnen schrijven. Anders konden ze niet deelnemen aan de samenleving. Ook veel culturele aspecten zoals boeken, theatervoorstellingen en sport hebben we te danken aan de verspreiding van de Romeinse cultuur door de Germanen.

Leestip:

Romanisering – Themanummer Lampas. Tijdschrift voor classici 42 (2009) 
Redacteur: Bert van den Berg e.a.
Uitgever: Verloren
ISBN: 9789087041410
Winkelprijs: €15,–

Bestel het Themanummer Romanisering van Lampas