Sint Sara: de patroonheilige der zigeuners

Op 24 mei verzamelen jaarlijks bijna 10.000 Roma en Sinti zich in het Franse plaatsje Saintes-Maries-de-la-Mer. 24 mei is de dag van de patroonheilige Sint Sara. Op deze dag wordt er een beeltenis van de zigeuner-heilige naar de zee gedragen en daar ondergedompeld. Wat maakt deze dag voor de Roma en Sinti zo belangrijk?

De eerste legende

Er zijn verschillende legendes over Sint Sara in de omloop. Volgens de zigeuners was Sara de leidster van een zigeunerstam die aan een monding van de rivier de Rhône woonde. Op een nacht zag ze een bootje met twee vrouwen (Maria Jacoba en Maria Salome) noodlijdend op de zee dobberen. Ze herkende de twee onmiddellijk, omdat ze hen in een droom onder het kruis van Jezus had zien staan. Ze spreidde haar mantel over het water. De mantel bleef drijven en zo redde ze de twee vrouwen. Sara groeide uit tot een heldin van de zigeuners.

De tweede legende

Volgens een andere legende zouden er verschillende vervolgde christenen uit Jeruzalem in een gammel bootje (zonder zeilen of roeispanen) de Middellandse Zee opgestuurd zijn. Onder deze christenen bevonden zich Lazarus, Maria van Magdalena, Martha, Maria Jacoba, Maria Salome en haar dienstmeid Sarah. Sarah had een donkere huidskleur, wat tot gevolg had dat ze later door de zigeuners Zwarte Sara genoemd werd.

Volledig overgeleverd aan de grillen van de zee belandde het gezelschap in het huidige Frankrijk. De plek waar het gezelschap aan land kwam werd later Saintes-Maries-de-la-Mer (de heilige Maria’s aan zee) genoemd. Waarom Sara uitgroeide tot een patroonheilige wordt in deze legende niet duidelijk. Waarschijnlijk omdat zij daarna liefdadigheidswerk deed in Saintes-Maries-de-la-Mer.

Heilige processie

De bedevaart in zijn huidige vorm bestaat niet zo heel lang. In de jaren dertig van de vorige eeuw pleitte de lokale edelman markies De Baroncelli voor de Romaanse traditie. De Katholieke kerk erkende Zwarte Sara namelijk niet als heilige, omdat ze niet in de Bijbel voorkomt. De Boroncelli wist het verzet van de kerk te verbreken en in 1935 vond de eerste legale processie plaats.

Dalende populariteit

Vanaf de jaren dertig groeide de bedevaart langzamerhand uit tot een groots spektakel. Op het hoogtepunt kwamen er zelfs veertigduizend pelgrims op de bedevaart af. Tegenwoordig boet de traditie wel aan populariteit in. Mede door de secularisering en veranderende levensstijl van de zigeuners komen er minder Roma en Sinti op de processie af.

Selfies met Sara

De processie is wel populair onder toeristen. Tegenover één zigeuner staat minimaal één toerist. Volgens de zigeuners wordt het serieuze en authentieke karakter van de traditie door de toeristen verstoord. Door al die toeristen, die bijvoorbeeld selfies maken met Sara, is volgens de Roma en Sinti de ziel eruit.

Andere processie

De dag na de Zwarte Sara processie vindt er een processie met beide Maria’s plaats. Dit feest wordt wel officieel erkend door de Katholieke kerk. Al met al is er in het pinksterweekend veel te beleven in het kleine Franse plaatsje.