Spotten met Adolf Hitler

In de themamaand spot heeft de redactie al eens laten zien hoe men in de geschiedenis heeft gespot met leiders in prenten. De meest beruchte dictator, Adolf Hitler, ontbrak echter aan dat overzicht. Met de leider van de nazi's is op verschillende manieren gespot, zowel tijdens, voor als na de Tweede Wereldoorlog.

Een Hitlergroet voor de grap

In de zomer van 2015 werd Groot-Brittannië opgeschud toen er een foto van de Britse Koninklijke familie uit 1933 en 1934 opdook. Hier was op te zien hoe zij de Hitlergroet gaven. Volgens Simon Heffer en historicus Tim Stanley in The Telegraph kon de familie toen nog niet weten welke afschuwelijke daden de groet zou symboliseren en was de groet niet meer dan een parodie op Adolf Hitler: vele Britten maakten in de jaren dertig Hitler en zijn fascistische ideeën immers belachelijk en bekeken de dictator met enige ironie. Zo ook de Britse komediefilm Let George Do It! uit 1940. Hierin vliegt acteur George Formby in een droom naar Nazi-Duitsland om Hitler ‘een rechtse’ te geven:

Nazi-parodieën tijdens de Tweede Wereldoorlog

Tijdens het nazi-regime maakten de Duitsers zelf ook grappen over en rondom Hitler. Volgens Rudolf Herzog in The Huffington Post werd het vertellen van grappen over Hitler of over het regime slechts mild bestraft. Als een grap echt te ver ging kon men een kleine boete krijgen. Herzog beweert dat Hitler en de nazi's doorhadden dat men een uitlaatklep nodig had voor hun kritiek op het regime. Om deze reden zouden zij hun ogen sluiten voor milde grappen. Een goed voorbeeld van een dergelijke grap is de volgende: 'De echte ariër is zo blond als Hitler, zo dun als Göring en zo lang als Goebbels.' De partijtop voldeed natuurlijk niet aan dit ideaalbeeld van de ariër dat Hitler had geschapen, vast en zeker tot grote spijt van de ijdele heren. Dit zachte beleid veranderde echter aan het eind van de oorlog, toen meerdere grappenmakers ter dood werden veroordeeld. Volgens Herzog was het vertellen van de grap slechts de aanleiding die het regime nodig had om personen die zij als gevaarlijke elementen zagen te laten verdwijnen.

Marianne Elise Kürchner en de Hitler-mop

De grap van Marianne Elise Kürchner was zo’n geval waarbij iemand voor de nazi's te ver ging. In de zomer van 1943 vertelde zij in de wapenfabriek waarin zij werkte de volgende grap: 'Hitler en Göring staan bovenop de Berlijnse radiotoren. Hitler vertelt Göring dat hij iets wil doen om de inwoners van Berlijn op te vrolijken. Hierop zegt Göring: ‘Waarom spring je niet van de toren af?’. Het nazi-regime kon niet om de grap lachen: Kürchner moest voor het gerechtshof verschijnen en kreeg de doodstraf.

Donald Duck en de anti-nazi propaganda

Nog iemand die tijdens de oorlog met Adolf Hitler spotte was Walt Disney. Disney bracht in 1942 de nazi-parodie én Amerikaanse propagandafilm Der Fuehrer’s Face uit. Oorspronkelijk heette de film Donald Duck in Nutzi Land. In de film heeft Donald een nachtmerrie waarin hij moet werken in een Duitse wapenfabriek waar hij iedere keer als hij een portret van Hitler ziet de Hitlergroet moet uitvoeren. De film eindigt met het bekogelen van het gezicht van Hitler met een tomaat. De film was een groot succes en won in 1943 de Oscar voor beste korte film.

Naoorlogse humor

Na de oorlog is Adolf Hitler en zijn nazi-regime op talloze – subtiele en minder subtiele - manieren op de hak genomen in parodieën en satire. Zo schreef Monty Python voor het programma Monty Python’s Flying Circus eind jaren zestig de sketch ‘Mr Hilter’, waarin Mr. Hilter (gespeeld door John Cleese) een Engels hotel binnenkomt en samen met zijn collega’s ‘Ron Vibbentrop’ en ‘Heinrich Bimmler’ oorlogsplannen beraamt. Niemand in het hotel of in de omgeving raakt echter gealarmeerd van de verschijning van de drie – zelfs niet wanneer Mr. Hilter besluit op het balkon de volgende speech te geven: Spotten met Hitler werkt blijkbaar net zo goed in een musicalfilm. De Joodse komiek Mel Brooks kwam in 1968 namelijk met The Producers: een film waarin twee theaterproducenten een musical produceren over de dictator. Hoewel de producenten denken dat de musical ‘Springtime for Hitler: A Gay Romp with Adolf and Eva in Berchtesgaden’ een flop gaat worden, wordt de musical tegen alle verwachtingen in een enorme succes.

Duitse Hitler-satire

Hoewel de bovenstaande voorbeelden van naoorlogse ‘Hitler-humor’ populair werden, lag het lachen om de man een stuk gevoeliger in Duitsland. Zo kwam The Great Dictator van Charlie Chaplin pas in 1956 uit in Duitsland.Recenter zijn er spottende films over Hitler van Duitse makelij verschenen, bijvoorbeeld de film er ist wieder da. Spot biedt het Duitse volk de mogelijkheid om hun eigen geschiedenis bespreekbaar te maken, hoe gruwelijk deze ook moge zijn.