Storm, bliksem en donder: 4 extreme weersomstandigheden in de geschiedenis

Verdwaald in de mist, verdronken bij een storm of verslagen door de kou: Zware weersomstandigheden kunnen een grote rol spelen bij historische gebeurtenissen. We hebben vier extreme weersomstandigheden die een beslissende rol hebben gespeeld in de geschiedenis op een rij gezet.

1. De Spaanse Armada

Tijdens de Spaans-Engelse oorlog die tussen 1585 en 1604 plaatsvond, zond Filips II de Spaanse Armada, wat gewapende vloot betekent in het Spaans, in 1588 naar Engeland om de oorlog te beëindigen. De vloot van de Spaanse Armada werd vanaf 1586 opgebouwd en bestond uit 137 schepen, waarvan 129 bewapend.

Op weg naar Engeland

Op 26 april begon het inladen van de schepen en op 11 mei vertrok de vloot richting Engeland. De tocht ging niet heel snel. Pas op 14 juni werd het Iberisch Schiereiland bereikt, vanwaar de oversteek naar Engeland plaats moest vinden. Door een grote storm werd de vloot uiteengeslagen, de schade was beperkt. Tijdens een storm op 25 juli was de schade echter groter, verschillende schepen konden zich niet meer aansluiten bij de vloot.

De slag

Op 30 juli ging de Spaanse Armada voor de kust van Engeland voor anker. De daaropvolgende dagen voer de vloot in de verdedigende halve maan formatie en ging af en toe voor anker. Op 8 augustus stuurden de Engelsen zogeheten brandschepen op de Spaanse Armada af. De Spanjaarden werden angstig en de verdedigingsformatie brak. Hierdoor konden de Engelsen aanvallen en de schepen flinke schade toebrengen.

Het weer en de Onoverwinnelijke Vloot

Door het slechte weer konden de Engelsen de Spaanse Armada niet vernietigen, maar alleen beschadigen. De Spaanse vloot besloot zich terug te trekken. Zij trokken zich terug via de noordkust van Schotland en Ierland. Door het slechte weer sloegen er echter veel schepen van de Spaanse Armada tegen de kust van Ierland. Weersomstandigheden wisten de Onoverwinnelijke Vloot, zoals de Spaanse Armada ook wel genoemd wordt, wél te overwinnen. Filips II zei hierover: “Ik stuurde mijn schepen om te vechten tegen de Engelsen, niet tegen de elementen.”

2. Staatsgreep Willem II van Oranje

Een andere gebeurtenis waarbij het weer roet in het eten gooide was bij de staatsgreep van Willem II. In 1650 wilde Willem II van Oranje een staatsgreep plegen. Het plan was dit te forceren door Amsterdam in te nemen door een verrassingsaanval. Met als doel de macht te vergroten bij de Staten-Generaal en de macht van het gewest Holland in te perken. Vroeg in de ochtend op 30 juli 1650 werden er zes Hollandse regenten gearresteerd en gevangen gezet in slot Loevestein. Doorslaggevend was de inname van Amsterdam, wat ook in de vroege ochtend van 30 juli moest gebeuren.

Soldaten verdwaald

Samen met zijn neef, de Friese stadhouder Willem Frederik, wilde Willem II Amsterdam zonder geweld innemen door middel van 12.000 soldaten. Vanuit Den Haag vertrok een deel van de soldaten naar Abcoude, waar zij zich aan zouden sluiten bij andere soldaten die vertrokken waren vanuit Wageningen. Er kwamen echter maar vier compagnieën bij Abcoude aan. Door een onweersbui waren tien compagnieën verdwaald geraakt op de heide van Hilversum.

Weg verrassing

Toen de ochtend viel werd toch besloten op pad te gaan richting Amsterdam met de soldaten die de weg wel gevonden hadden. Naar mate de tocht vorderde sloten zich steeds meer soldaten bij de groep aan. Er waren echter nog steeds veel soldaten de weg kwijt. Een postbode had de verdwaalde soldaten in Hilversum gezien en de Amsterdammers gewaarschuwd. Hierdoor was er geen sprake meer van een verrassingsaanval en werd de missie afgebroken.

3. Veldtocht Napoleon

Ook de veldtocht van Napoleon mislukte door weersomstandigheden. In 1812 besloot Napoleon, als onderdeel van de Napoleontische Oorlogen, op veldtocht te gaan naar Rusland met 691.500 soldaten. De oorlogen waren ontstaan toen Rusland in 1811 de handel hervatte met Groot-Brittannië waarna Napoleon de oorlog verklaarde aan Rusland. In het geheim bereidde Napoleon een veldtocht naar Rusland voor, welke op 24 juni 1812 vertrok. Napoleon zei bij aanvang van de tocht: “Over twee maanden vraagt Rusland mij om vrede.”

Blamage

Dit bleek echter tegen te vallen. In het begin verliep de veldtocht voorspoedig omdat de Russische soldaten zich terugtrokken nadat zij doorhadden hoe groot het Napoleontische leger was. Tijdens deze terugtrekking werd echter wel de tactiek van de verschroeiende aarde toegepast: het weghalen van voorraden en het vergiftigen van waterputten. Toen Napoleon Moskou innam was dit hier ook het geval. Daarnaast gingen de huizen die hier nog stonden in rook op waardoor er geen beschutting was voor de Napoleontische soldaten

Terugtrekking – Winterse kou

Napoleon besloot zich terug te trekken langs dezelfde weg als van waar hij gekomen was. De winter kwam er echter aan, waardoor de soldaten op de proef werden gesteld door de extreme kou. De aanhoudende extreme kou zou zelfs zo erg zijn geweest dat soldaten lichamen van dode dieren open spleten om er vervolgens in te kruipen voor wat verwarming. Verschillende soldaten van Napoleon besloten, naar aanleiding van de extreme kou, te deserteren en om hulp te smeken bij de lokale bevolking. Napoleon vertrok binnen twee of drie maanden terug naar Parijs. Het leger moest haar eigen weg terugvinden uit het koude Rusland. De schatting van het aantal overlevende soldaten varieert van 20.000 naar 50.000.

4. Operatie Barbarossa

Ondanks de mislukking van Napoleon, werd Hitler door zijn veldtocht geïnspireerd en startte op 22 juni 1941 Operatie Barbarossa. Met als doel het innemen van het Europese deel van de Sovjet-Unie. Hitler had lessen getrokken uit de veldtocht van Napoleon. Hij wilde binnen vier maanden de belangrijkste delen hebben ingenomen, omdat midden oktober de temperaturen daalden. In het begin verliep de veldtocht zeer voorspoedig. Het Sovjet-Unie leger was echter sterker dan verwacht.

Opnieuw de kou

Door de opkomende winterweer kwamen de Duitsers zonder noodzakelijkheden te zitten. Wegen waren inmiddels onbegaanbaar, wat zorgde voor logistieke problemen. Toen in november de wegen door de vorst weer begaanbaar waren gingen er stemmen onder de generaals op om de Duitse soldaten terug te laten komen. Dit wilde Hitler echter niet. Toen de winter echt aanbrak konden de Duitsers dit niet aan. Veel soldaten stierven van de kou, maar ook veel artilleriestukken en tanks gingen kapot. In totaal werd het aantal Duitse gewonden geschat op 830.000.