Tweede Franse Republiek Uitgeroepen

“Toen ik in Parijs aankwam, heerste er een angstaanjagende sfeer. Ik zag er 100.000 gewapende arbeiders, hongerig, werkloos, maar met een hoofd vol theorieën over de toekomst”, scheef politicus Alexis de Toqueville in februari 1848. Tijdens deze Februarirevolutie rekenden de Fransen voor de tweede maal af met de monarchie. Op 26 februari 1848 werd de Tweede Franse Republiek uitgeroepen.

Sluimerende onvrede

Tijdens de julirevolutie van 1830 verjoeg het Franse volk de autoritaire Karel X van de troon. In zijn plaats kwam zijn neef Louis-Philippe aan de macht. Frankrijk werd een constitutionele monarchie, met een liberale grondwet. De nieuwe vorst draaide de ergste excessen van zijn absolutistische voorganger terug. De censuur van de pers werd afgeschaft, het kiesrecht voor het parlement werd uitgebreid en op economisch gebied werden de teugels gevierd. In het begin van Louis Philippe’s bewind was er nog veel oppositie, maar rond 1840 leek de situatie gekalmeerd. Dankzij de economische groei in de daaropvolgende jaren leek de koning stevig in het zadel te zitten.

Geleidelijk stak de sluimerende onvrede de kop op. Niet iedereen profiteerde in gelijke mate van de economische groei. Met name de macht van de rijke burgerij groeide. Voor de stedelijke werklieden waren de lonen laag en de arbeidersomstandigheden slecht. Door de misoogsten van 1846/1847 namen de armoede en werkeloosheid toe. De roep om sociale hervormingen klonk dan ook steeds harder. Dit dreef de werklieden in de armen van de republikeinse oppositie. Volgens deze politieke beweging uit de middenklasse was de revolutie van 1830 niet ver genoeg gegaan. Waar nu voornamelijk de gegoede burgerij de dienst uitmaakte, verlangden zij meer inspraak voor de lagere middenklasse. De oppositie organiseerde daarom bijeenkomsten waarbij ze hervormingen van het kiesrecht eisten, de zogenaamde ‘reformbanketten’. Toen de regering deze bijeenkomsten verbood, sloeg de vlam in de pan. .

Februarirevolutie

Studenten, arbeiders en de kleine burgerij gingen op 22 februari 1848 de straten van Parijs op. Ze wierpen barricades op en demonstreerden voor betere arbeidersomstandigheden en democratisering. Binnen een dag escaleerde de opstand, waarbij er doden en gewonden vielen. Als gevolg hiervan trad op 23 februari het kabinet af. De volgende dag vluchtte koning Louis-Philippe naar Engeland. Onder leiding van een voorlopige regering werd twee dagen later de Tweede Franse Republiek uitgeroepen.

De voorlopige regering voerde algemeen stemrecht voor mannen in, schafte de slavernij af en voerde maatregelen voor betere arbeidersomstandigheden in. Ook werden nationale werkplaatsen ingericht voor werklozen. Maar het bleef onrustig in Frankrijk. Toen in juni 1848 de onrendabele werkplaatsen moesten sluiten, brak er opnieuw een opstand uit. Arbeiders gingen massaal de straat op. Er volgden drie dagen van bloedige straatgevechten. Er vielen bijna 10.000 doden.

Keizer Napoleon III

In november 1848 werd een nieuwe grondwet aangenomen. Kort daarna kozen de Fransen een nieuwe president. Lodewijk Napoleon, de neef van Napoleon Bonaparte, won de verkiezingen. Hij voelde er echter niets voor om zijn macht te delen met het parlement. Nadat Lodewijk Napoleon het vertrouwen had gewonnen van de kerk en het volk, pleegde hij in 1851 een staatsgreep. Een jaar later werd hij officieel erkend als keizer Napoleon III. Na vier jaar kwam hiermee een eind aan de Tweede Franse Republiek en was Frankrijk opnieuw een Keizerrijk.