Vladimir Lenin: Eerste leider van de Sovjet-Unie

Vladimir Iljitsj Oeljanov, bekend onder de naam Vladimir Lenin, zorgde in de 19e en 20e eeuw met zijn revolutionaire activiteiten voor grote veranderingen in Rusland en op het wereldtoneel. Hij was de eerste leider van de Sovjet-Unie.

Marxisme

Vladimir Iljitsj Oeljanov werd geboren op 22 april 1870 in de Russische stad Simbirsk. Hij groeide op in een aristocratische familie, een feit dat later door veel socialistische biografieën over zijn leven verzwegen zou worden. Na de terechtstelling van zijn broer Aleksandr, die verdacht werd van betrokkenheid bij een samenzwering tegen tsaar Alexander III in 1887, radicaliseerde Oeljanov. Zo raakte hij tijdens zijn studentenperiode vertrouwd met het marxisme en was hij regelmatig betrokken bij politieke protesten.

Van Oeljanov naar Lenin

Als schuilnaam voor zijn politieke activiteiten koos Oeljanov voor ‘Lenin’. Er bestaan verschillende theorieën over de oorsprong van dit pseudoniem, maar het meest waarschijnlijk is dat de naam afgeleid is van de rivier de Lena. Hij koos deze naam als tegenhanger van zijn politieke opponent Georgi Plechanov, die zijn pseudoniem ‘Volgin’ had vernoemd naar de rivier de Volga. In 1895 werd Lenin wegens zijn revolutionaire activiteiten opgepakt en verbannen naar Siberië. Vlak voor zijn verbanning trouwde hij met nog snel met Nadezjda Kroepskaja, zodat zij hem kon vergezellen tijdens zijn verbanning.

Bolsjewieken en mensjewieken

Uiteindelijk besloot Lenin Rusland te ontvluchten en kwam hij terecht in Londen, waar hij tijdens het congres van de Russische Sociaaldemocratische Arbeiderspartij betrokken raakte bij een breuk in de partij. Lenin en zijn aanhangers, de bolsjewieken, geloofden in een revolutie door het proletariaat, terwijl de mensjewieken juist meenden dat het verzet in gang gezet moest worden door de burgerij.

Februarirevolutie en Oktoberrevolutie

Aanvankelijk leken de mensjewieken gelijk te krijgen, want na de Februarirevolutie van 1917 nam de middenstand de macht over. Met hulp van het Duitse leger wist Lenin echter ook terug te keren in Rusland, waarop hij met zijn ‘Aprilstellingen’ opriep tot de oprichting van een socialistische regering. Op 27 oktober 1917 pleegden de bolsjewieken daarop een staatsgreep, de zogeheten Oktoberrevolutie, en riepen zij Lenin uit tot de nieuwe leider.

Russische Burgeroorlog (1917-1923)

In die functie kreeg hij echter te maken met groot verzet van de mensjewieken en tsaristen, die hem niet accepteerden als leider. Het grootste gedeelte van zijn premierschap was Lenin dan ook bezig met het onderdrukken van de politieke onrust, die resulteerde in de Russische Burgeroorlog (1917-1923). Uiteindelijk wist hij, door de inzet van grootschalige terreur, het verzet grotendeels weg te nemen en de basis te leggen voor het communisme in Rusland. Vladimir Lenin overleed op 21 januari 1924 aan de gevolgen van een beroerte, volgens de officiële berichtgeving. Echter, velen geloven dat Lenin eigenlijk aan syfilis overleed.

Leninverering

Affiches en vlaggen met het gezicht van Lenin werden op alle publieke gebouwen geplaatst. Veel steden, straten, bibliotheken en andere bedrijven werden hernoemd ter ere van Lenin. De slogan ‘Lenin leefde, Lenin leeft, Lenin zal leven’ werd vaak herhaald. Vladimir Medinski, de huidige Russische minister van Cultuur, verkondigde al eens in een interview dat hij vindt dat Lenin herbegraven moet worden. De begrafenis moet volgens hem een staatsbegrafenis worden met een grote ceremonie. Het Lenin Mausoleum moet een museum worden over de geschiedenis van de Sovjet-Unie, vindt Medinski.

Omstreden

Nog altijd is Lenin een omstreden figuur. Voor- en tegenstanders staan nog steeds lijnrecht tegenover elkaar. Dit was waarschijnlijk ook de reden dat de gemeente Berlijn de kop van Lenin die diep onder grond lag, oorspronkelijk niet wilde opgraven. Uiteindelijk was de druk vanuit cultuurliefhebbers en de organisatoren van de tentoonstelling ‘Berlijn en zijn Monumenten’ te groot. Het hoofd van 1,70 meter is onderdeel van een expositie met 150 werken. Het weegt 3.500 kilo en maakte oorspronkelijk deel uit van het standbeeld dat een centrale plaats innam op het toenmalige Leninplein in Oost-Berlijn ten tijde van de DDR.