Winnie Mandela: Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsactiviste

Winnie Mandela kreeg onder de Zuid-Afrikaanse zwarte bevolking de bijnaam ‘moeder des vaderlands’ vanwege haar ongeremde strijdbaarheid tegen de apartheid. Tijdens de gevangenschap van haar echtgenoot Nelson Mandela leidde Winnie tal van vrijheidsmarsen. Haar politieke betrokkenheid bij de strijd tegen het Zuid-Afrikaanse apartheidsysteem van rassenscheiding leidde tot haar eigen gevangenschap in 1969.

Winnie Mandela werd op 26 september 1936 geboren als Nomzamo Winifred Madikizela. Ze groeide op in het oostelijke plattelandsdorpje Bizana, maar verhuisde in 1952 naar Johannesburg om te studeren aan de Jan Hofmeyr School voor Maatschappelijk Werk. Na haar studie besloot Winnie aan de slag te gaan bij het Baragwanath ziekenhuis in Johannesburg, en werd daarmee de eerste zwarte medisch maatschappelijk werker. Via haar werk werd Winnie geconfronteerd met de gevolgen van de apartheidspolitiek in Zuid Afrika, die zijn intrede in 1949 had gedaan met het aan de macht komen van de Nationale Partij.

Nelson Mandela

Rond het midden van de jaren ’50 leerde Winnie de advocaat Nelson Mandela kennen, die op dat moment leider was van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC). Het ANC was een verboden organisatie die het Zuid-Afrikaanse apartheid systeem van rassenscheiding aanvocht. In 1958 trouwde Winnie met Nelson Mandela, van wie ze twee dochters kreeg. Na zijn arrestatie in 1962 zette Winnie haar strijd tegen de apartheid voort. Als gevolg van verschillende vrijheidsmarsen die zij samen met de activiste Abertina Thetiwa Sisulu organiseerde, werd Winnie gearresteerd op grond van een wet over de bestrijding van terrorisme. Achttien maanden lang werd ze opgesloten in een isoleercel in de Pretoria Central Prison, waar ze regelmatig werd gemarteld.

Stompie Seipei

Haar arrestatie weerhield Winnie er niet van haar activisme na haar vrijlating voort te zetten. Haar betrokkenheid bij de opstand in Soweto in 1976 leidde tot haar gedwongen verhuizing naar het noordoostelijke Brandfort in 1977, waar de regering haar onder huisarrest plaatste. Winnie’s strijd tegen de apartheid werd alsmaar feller waardoor ze zich van sommige verzetsstrijders vervreemde. Zo kwam ze gedurende de jaren ‘80 langzaam maar zeker bekend te staan om haar wraakacties tegen zwarte burgers die hadden samengewerkt met het apartheidsregime. In 1991 bevond de rechtbank haar schuldig voor de ontvoering van de 14-jarige Stompie Seipei en werd Winnie veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf, waarvan één jaar voorwaardelijk. Winnie’s radicalisering en het schandaal rond Seipie leidde tot de echtscheiding van Winnie en Nelson Mandela in 1996.

Voorzitter van het ANC

Tijdens de jaren ’90 zette Winnie de strijd voort als voorzitter van het ANC’s Women's League. In April 2003 kwam Winnie opnieuw in opspraak toen ze werd veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf voor fraude en diefstal. Ondanks haar gekrenkte imago wordt Winnie Mandela nog altijd geroemd als Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsactiviste. Aan het apartheidsbewind kwam in 1994 een einde toen Nelson Mandela de eerste democratisch gekozen president werd.

Winny Mandela overleden

Na het overlijden van Nelson Mandela, bleef Winny nog actief binnen het ANC. Toch liet ook haar gezondheid haar in de steek. In de eerste maanden van 2018 moest ze regelmatig naar het ziekenhuis. Op 2 april 2018 werd bekend dat Winny Mandela op 81 jarige leeftijd is overleden.