Wist je dat Tokyo ooit Edo heette?

Tokyo is nu de grootste stad ter wereld. Maarliefst 38 miljoen mensen wonen in de Japanse hoofdstad. De stad staat bekend als een hypermoderne urban jungle, maar in werkelijkheid is de stad ontzettend oud. Onder de naam Edo was de stad een spil in een roerige tijd in de Japanse geschiedenis.

Wanneer de allereerste mensen op de plek van het huidige Tokyo gingen wonen, is niet helemaal bekend, maar vast staat dat dat erg lang geleden was. In de grond onder de stad hebben archeologen eeuwenoude voorwerpen gevonden, van lang voordat er sprake was van een echte stad. Waarschijnlijk trekt de baai waar de stad aan ligt, al duizenden jaren mensen aan. De baai vormt namelijk een goed beschutte haven en is zo aantrekkelijk als gebied om te vissen, en om te handelen.

Toch duurde het nog tot de tiende eeuw voordat iemand iets opschreef over bewoning op de plek waar nu Tokyo ligt. In de Azuma Kagami, een oude kroniek uit de negende eeuw, wordt voor het eerst gesproken over een vissersdorpje Edo. De ontwikkeling ervan begon aan het einde van de elfde eeuw. Het was in deze periode nog erg onrustig in Japan. Veel verschillende clans rivaliseerden met elkaar en voerden regelmatig zelfs oorlogen. Een afstammeling van het hoofd van een van die clans vestigde zich in het gebied waar nu Tokyo ligt en koos een nieuwe naam: Edo Shigetsugu. Dat was het begin van een nieuwe clan, de Edo-clan, maar waarschijnlijk ook het begin van het vissersdorpje Edo. Al snel groeide het dorpje uit tot een gefortificeerde stad. De opvolgers van Edo Shigetsugu lieten er ook kastelen bouwen.

Kastelen bij Edo

Die kastelen waren hard nodig, want de onrust hield nog lange tijd aan. De periode tussen de elfde eeuw en de veertiende eeuw, ontstond de klasse van de Samoerai, de bekende en geduchte Japanse krijgersklasse. En onrustig was het. Want de Edo-clan moest 1456 Edo verlaten, nadat het kasteel werd ingenomen door Ōta Dōkan. Hij begon met de bouw van het grote Edokasteel, dat nu nog altijd het Keizerlijke Paleis in Tokyo is.

Maar ook Ōta Dōkan kon niet lang van zijn kasteel genieten. Nauwelijks dertig jaar nadat hij de bouw van het kasteel had laten beginnen, werd hij vermoord. In de eeuw die volgde, wisselde het kasteel meerdere keren van eigenaar. Pas in 1600 kwam er een einde aan de onrust. Tussen 1600 en 1603 kwam Tokugawa Ieyasu aan de macht als belangrijkste Shogun, een militaire dictator, van Japan. Boven hem stond formeel nog de keizer, maar die had eigenlijk alleen maar symbolische macht, Tokugawa Ieyasu had de werkelijke macht in handen en stichtte het Tokugawa Shogunaat. Tokugawa Ieyasu zetelde in het Edokasteel en Edo groeide daardoor uit tot de belangrijkste stad van Japan.

Belangrijkste stad van Japan

De heerschappij van het Tokugawa Shogunaat was een hoogtepunt in de geschiedenis van Tokyo en die van Japan. Edo kwam volledig tot bloei. De stad veranderde enorm en groeide in een razendsnel tempo. Hoe hard de stad groeide, blijkt wel uit het feit dat de stad aan het begin van de achttiende eeuw naar schatting al een miljoen inwoners had. Oftewel: in een eeuw tijd groeide Edo uit van een klein vissersplaatsje naar een echte metropool en een van de grootste steden ter wereld. Zelfs de enorme stadsbranden die de stad van tijd tot tijd teisterden, konden daar geen verandering in brengen. Zelfs rivieren werden omgelegd om de groeiende stad ruimte te geven. Die snelle groei kwam voor een groot deel doordat vrijwel de hele elite van Japan in Edo verbleef. Hoewel de keizer dus nog in Kyoto woonde en Kyoto daarmee officieel de hoofdstad was, woonde de hele elite van Japan in Edo, waardoor dat het belangrijkste economische en bestuurlijke centrum van Japan werd.

De Tokugawa’s bleven zo’n 250 jaar aan de macht. En hoewel Edo dus cultureel en economisch bloeide, raakte Japan in die tijd ernstig achterop bij de rest van de wereld. De Japanners bleven erg geïsoleerd en terwijl Europa industrialiseerde en koloniseerde, bleef Japan een agrarische feodale samenleving. In de negentiende eeuw kwam daar verandering in, toen de Meiji Periode werd ingezet. De keizer had al eeuwenlang min of meer buitenspel gestaan in het dagelijks bestuur van het land, maar keizer Meiji bracht daar in 1867 definitief verandering in. Op 9 november van dat jaar gaf de Shogun zijn taken over aan de keizer, die nu écht keizerlijke macht had. Ook de feodale heersers verloren daardoor hun macht, en uiteindelijk ook de samoerai. In razend tempo werd Japan geïndustrialiseerd en meegevoerd in de vaart der volkeren. Daardoor kon Japan uitgroeien tot een grootmacht in de twintigste eeuw.

Van Edo naar Tokyo

Dat had grote consequenties voor Edo. Om af te rekenen met de macht van de Shogun, werd de naam van Edo veranderd in Tokyo: letterlijk vertaald Oostelijke Hoofdstad. En al snel werd het ook echt de hoofdstad, want in 1869 verhuisde de keizer ook naar Tokyo. Hij zetelde in het kasteel van Edo, dat sindsdien de keizerlijke residentie is en waar de keizer nog altijd de eenheid van het land symboliseert.