De rol en de tradities van de Japanse keizer

Op 1 april 2019 werd de naam van het nieuwe Japanse keizerlijke tijdperk bekend gemaakt. Het ‘’Reiwa’’ tijdperk begint wanneer de 59-jarige Nahurite op 1 mei 2019 keizer wordt van Japan. Het wordt een dag vol met eeuwenoude tradities. Maar welke tradities zijn er nog overgebleven na de verwesterlijking van Japan na de Meiji-restauratie in 1889? En hoe is de rol van de Japanse keizer door de eeuwen veranderd?

Japans eerste keizer

Keizer Akihito zal op 30 april 2019 abdiceren, dit heeft een keizer sinds 1817 niet meer gedaan. Normaliter behoudt een keizer zijn functie tot zijn dood. Akihito is de 125ste keizer uit een afstammingslijn die naar verluidt te traceren is naar Japans eerste keizer, Jimmu. Deze legendarische keizer stichtte Japan op op 11 februari 660 v. Christus. Volgens de legende was hij een afstammeling van de zonnegodin Amaterasu en regeerde hij over Japan tot 585 v. Christus. 

Symbool van de natie

Door de eeuwen heen wordt er in Japan nog steeds geloofd dat de keizers afstammelingen zijn van de Japanse zonnegodin. Hierdoor kan de keizer gezien worden als een half-goddelijk figuur. Dit betekent ook dat de keizer eerder een religieuze rol heeft binnen het land, in plaats van een politieke rol. Door de geschiedenis heen speelde de keizer een belangrijke rol tijdens ceremonies die tot het Japanse geloof Shinto behoren. De keizer had vaak zelf een kleine rol binnen de politiek. Hij bleef echter nog wel het symbool van de natie en hij werd het meest vereerd. 

De eerste geverifieerde keizer van Japan

Jimmu’s afstammingslijn is vastgelegd, maar we weten nog lang niet alles over de eerste 25 keizers van Japan. Veel van deze keizers worden tegenwoordig als gedeeltelijk of zelfs geheel mythisch gezien. Er is echter wel bewijs te vinden van de Japanse keizers in de Kofunperiode (circa 300 - 538 na Christus). In deze tijd werden de verschillende stammen van Japan samengevoegd onder een staat. Deze periode is de eerste periode uit de Japanse geschiedenis waarvan geschreven bronnen bewaard zijn gebleven. De eerste keizer waarvan het bestaan door bronnen geverifieerd kan worden, is de 29ste keizer Kimmei, die van 539 tot 571 regeerde.

Adviseurs van de keizer

De keizers uit de Yamatoperiode (300 - 538) worden erkend door historici, maar veel data en gebeurtenissen worden wel in twijfel getrokken. Wel is duidelijk dat de Japanse keizers in deze periode machtig waren, maar het is wederom te zien dat ze niet alleen een politieke rol hadden. Veel politieke en militaire macht viel juist in de handen van de adviseurs van de keizer. Dit was duidelijk te zien bij de Fujiwara-clan, een familie van adviseurs die veel politieke en militaire macht had in Japan aan het begin van de zevende eeuw. Deze adviseurs hadden echter nog wel de toestemming nodig van de keizer bij hun beslissingen. De keizer had immers nog steeds goddelijk gezag over alles. 

De Shogun en de Meiji-restauratie

De rol van de keizer veranderde tijdens de twaalfde eeuw. Hier werden de adviseurs vervangen door feodale krijgsheren genaamd de shogun. Japan zou de facto bestuurd worden door de shogun dankzij hun militaire macht. De keizer regeerde nu voornamelijk alleen nog in naam. 

Voor een groot gedeelte van de Japanse geschiedenis zou deze manier van regeren zo blijven. De keizer had een ceremoniële rol en zijn beslissingen werden erg beïnvloed door zijn adviseurs. Het land werd zodoende gedomineerd door de shogun, lokale krijgsheren en samoerai. Dit veranderde echter in de tweede helft van de negentiende eeuw onder invloed van Westerse grootmachten. Op 3 februari 1867 besteeg keizer Meiji de troon. De macht van de keizer groeide en de laatste shogun, Tokugawa Yoshinobu gaf zijn positie op, maar weigerde echter al zijn macht op te geven. Zo brak de Boshin-oorlog (1868-1869) uit tussen het shogunaat en de keizergezinde troepen. De troepen van keizer Meiji wonnen en Yoshinobu verloor al zijn macht. Deze politieke omwenteling bracht het eind van de heerschappij van de krijgsadel in Japan, en wordt de Meiji-restauratie genoemd. Dit zou de Meijiperiode beginnen, waar Japan een periode van radicale modernisering en verwesterlijking onderging. 

Zo werd Japan meer zoals de Westerse grootmachten. Het land werd een democratische staat, met een grondwet, een parlement en een minister-president. Daarnaast raakte het land in oorlog met zowel China als Rusland en ontwikkelde het zich in de twintigste eeuw verder tot een grootmacht. 

Symbool voor de eenheid van het land

Kort na de Tweede Wereldoorlog veranderde de rol van de keizer wederom. In januari 1946 hield keizer Hirohito een radiotoespraak waarin hij -onder dwang van Amerika- zijn goddelijke status aflegde. De keizer was nu nog enkel het symbolische hoofd van de Japanse staat. In de naoorlogse grondwet van Japan staat dat de keizer nog enkel ‘’de eenheid van het land symboliseert’’. 

Oude tradities leven nog steeds

De oude tradities uit de tijd dat de keizer als goddelijk werd gezien, zijn nog niet geheel verdwenen. Voor de troonswisseling heeft keizer Akihito verschillende rituelen ter voorbereiding uitgevoerd. Hij bezocht bijvoorbeeld een shinto-heiligdom om de zonnegodin Amaterasu te vereren. Daarnaast reisde de keizer af naar het mausoleum van keizer Jimmu, om zijn abdicatie aan te kondigen. Na Akihito’s dood zal hij de naam Heisei krijgen, vernoemd naar zijn tijdperk. Op 1 mei zal Naruhito keizer worden van Japan en de keizerlijke regalia van Japan overhandigd krijgen. Deze bestaan uit een zwaard, een spiegel en een juweel die naar verluidt ooit tot keizer Jimmu behoorden. 

Leestip:

Dagboek van een reis naar Japan (1855), waaiers en Amerikaanse meisjesboeken op kasteel Keukenhof
Redactie: Gerard Jaspers e.a.
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087042387
Winkelprijs: €17,–

Bestel Dagboek van een reis naar Japan (1855)

Bronnen:

• Volkskrant: Met nieuwe keizer begint na het tijdperk van Chinese vrede dat van Japanse harmonie (Reiwa)
• Study.com: Japanese Emperors
• New York Times: 5 Things to Know About Japan’s Emperor and Imperial Family
• IsGeschiedenis: OPKOMST VAN JAPAN ALS GROOTMACHT NA DE MEIJI-RESTAURATIE
• IsGeschiedenis: 29 APRIL JARIG: HIROHITO

Afbeelding:

• Engels: Emperor Jinmu - Stories from "Nihonki" (Chronicles of Japan), by Ginko Adachi. Woodblock print depicting legendary first emperor Jimmu, who saw a sacred bird flying away while he was in the expedition of the eastern section of Japan: Ginko Adachi (active 1874-1897) [Public domain], via Wikimedia Commons
• Emperor Jimmu (神武天皇) Artist: Tsukioka Yoshitoshi (月岡芳年): Public Domain, via Wikimedia Commons
• Keizer Hirohito met vrouw t.g.v. zijn 75ste verjaardag: Keystone Press/Anefo, via Nationaal Archief