Oorlog en corruptie: de politieke loopbaan van Benjamin Netanyahu

Benjamin Netanyahu is sinds 2009 de premier van Israël, waarmee hij zich de langstzittende minister-president uit de Israëlische geschiedenis mag noemen. Ook is hij sinds 2005 de leider van de rechtse partij Likud. Hoe zag de lange carrière van deze prominente politicus eruit?

Benjamin “Bibi” Netanyahu werd op 21 oktober 1949 geboren in het Israëlische Tel Aviv. Hij verhuisde in 1963 met zijn gezin naar de Verenigde Staten, waar hij ging wonen in Philadelphia. Tussen 1967 en 1972 vervulde hij – net als vrijwel iedere Israëliër – zijn militaire dienstplicht, waarin hij onderdeel uitmaakte van de commando-troepen. Na zijn tijd in het leger studeerde hij aan de Amerikaanse MIT-universiteit, waar hij afstudeerde in onder andere architectuur. Hierna ging hij tussen 1984 en 1988 aan de slag als Israëlische ambassadeur bij de Verenigde Naties, waar hij zich onder andere hard maakte voor de openbaarmaking van de VN-dossiers over de misdaden van het voormalige Nazi-regime.

Tweede Intifada

Tussen 1996 en 1999 was Netanyahu voor het eerst premier. Tijdens deze regeerperiode lukte het hem niet de gespannen relatie tussen Israël en Palestina te verbeteren, en in 1999 werd zijn Likudpartij verslagen bij de verkiezingen.

Toen het jaar daarop Ariel Sharon - Netanyahu’s opvolger binnen Likud en toenmalig oppositieleider - de Jeruzalemse Al-Aqsamoskee bezocht, braken ernstige rellen uit. Deze rellen zouden escaleren tot de zogenaamde “Tweede Intifada” (2000-2005). De Tweede Intifada - die door Israël als terreurgolf en door de Palestijnen als opstand werd beschouwd - ging gepaard met een uitbarsting van wederzijds Palestijns-Israëlisch geweld, en leidde tot de dood van duizenden mensen.

Nadat Likud het premierschap in 2001 heroverde, werd Netanyahu onder premier Sharon minister van Buitenlandse Zaken (2002-2003), alvorens hij aantrad als minister van Financiën (2003-2005). In 2005 nam Netanyahu ontslag, omdat hij het niet eens was met de ontruiming van Israëlische troepen uit de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever.

Terug aan de macht

Ondanks het feit dat de Likudpartij bij de verkiezingen in 2009 de tweede partij werd, wees de Israëlische president Netanyahu aan als formateur van een nieuw kabinet. Dit was het gevolg van de grote winst die de partij gehaald had ten opzichte van voorgaande verkiezingen. Sindsdien is Netanyahu de premier van Israël.

Als premier profileerde Netanyahu zich als een hardliner op defensiebeleid. Zo was hij rigoureus tegenstander van een Palestijnse staat, en voerde hij stug oppositie tegen de Irandeal die de Amerikaanse president Barack Obama in 2015 sloot.

Duiders van de Israëlische politiek wijzen erop dat Netanyahu’s populariteit gedurende zijn tweede regeerperiode mogelijk samenhangt met de traumatische herinneringen aan de Tweede Intifada. Het langdurige Palestijns-Israëlische geweld, zo gaat de redenatie, creëerde binnenlands draagvlak voor een harde lijn tegen wat jonge Israëliërs vooral zagen als Palestijns “terreur”. Via zijn reputatie als militaire hardliner zou “Bibi” hier electoraal op hebben ingespeeld, waardoor hij jaren aan de macht kon blijven.

Corruptieschandaal

Recentelijk is Netanyahu echter in de problemen gekomen door de vele corruptieschandalen die hem achtervolgen. Zo kondigde de Israëlische advocaat-generaal in 2019 aan dat hij van plan was de premier in staat van beschuldiging te stellen voor corruptie in een groot telecomschandaal. In ruil voor positieve verslaggeving zou Netanyahu hebben gelobbyd voor regulerende wetgeving die gunstig zou uitpakken voor het Israëlische mediabedrijf Bezeq. Aanklagers baseren zich in deze zaak op de getuigenis van nauwe bondgenoten van de minister-president: zo zijn Netanyahu’s voormalige woordvoerder en directeur van het Ministerie van Communicatie bereid te getuigen tegen “Bibi”.

Gedurende 2019 leken deze corruptieschandalen Netanyahu op te breken. Nadat het de premier niet was gelukt een regering te vormen na de verkiezingen in april, werden in september nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Toen de stemmen waren geteld, kwam Netanyahu’s Likudpartij als tweede uit de bus, achter de Blauw-Witpartij van zijn rivaal Benny Gantz. Omdat tijdens de coalitieonderhandelingen duidelijk werd dat Blauw-Wit enkel bereid was samen te werken met Likud op voorwaarde dat de laatstgenoemde partij niet geleid werd door Netanyahu, lijkt het erop dat “Bibi” na een premierschap van maarliefst dertien jaar het politieke veld moet ruimen.

Bronnen:​

• The Washington Post. "Israeli attorney general plans to charge PM Benjamin Netanyahu with corruption."
• Encyclopædia Britannica. "Benjamin Netanyahu."
• NOS. "Netanyahu op verlies in prognoses, Gantz claimt premierschap".
• AP. "A look at the corruption scandals facing Israel's Netanyahu." 
• Wall Street Journal. "Israeli Millennials, Tilting Right, Helped Elect Netanyahu."
• Netanyahu.org. "Biography."
• NRC. "Netanyahu: als ik premier blijf geen Palestijnse staat - ‘verkiezingsretoriek’ ".

Afbeeldingen:

• De Israëlische premier Netanyahu in 2016. Bron - Hudson Institute [CC BY 2.0] via Wikimedia.
• Israëlische troepen tijdens de Tweede Intifada. Bron - Israel Defense Forces [CC BY-SA 2.0] via Wikimedia.
• Rutte en Netanyahu in 2013. Bron - Rijksvoorlichtingsdienst [CC BY 2.0] via Wikimedia.