Nationaal Archief zet gegevens over Arbeitseinsatz online
Het Nationaal Archief in Den Haag heeft de collectie Nederlandse Arbeidsinzet van het Rode Kruis online gezet. In de collectie staat veel informatie over de honderdduizenden Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitsland tewerk werden gesteld.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden miljoenen Europeanen als onderdeel van de zogenaamde Arbeitseinsatz (Arbeidsinzet) onder dwang naar Duitsland gestuurd. Daar moesten zij de arbeidstekorten opvullen, die waren ontstaan doordat miljoenen Duitse mannen in het leger dienden. Ook Nederlandse mannen werden aan het werk gezet in fabrieken, op boerderijen en op andere plekken waar dat door de Duitse regering nodig werd geacht. In totaal werd meer dan een half miljoen Nederlanders via de Arbeitseinsatz aan het werk gezet. Zo’n vierhonderdduizend van hen in Duitsland zelf, de rest in door Duitsland bezette delen van Europa. 27.000 Nederlanders kwamen om tijdens hun dwangarbeid.
Rode Kruis verzamelde gegevens
Na de oorlog kreeg het Rode Kruis de opdracht om alle mensen die in Duitsland tewerk waren gesteld op te sporen. Het Rode Kruis verzamelde daarvoor talloze gegevens, voor zover die nog beschikbaar waren. Een groot deel van die gegevens is namelijk niet bewaard gebleven, veel materiaal werd na de oorlog simpelweg weggegooid. Desondanks is deze collectie gegevens de grootste collectie van gegevens over de Arbeidsinzet van Nederland.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Het Nationaal Archief heeft deze enorme collectie gegevens nu gedigitaliseerd en online doorzoekbaar gemaakt. Het gaat om de gegevens van zo’n vierhonderdduizend personen. Bij die gegevens hoort ook informatie over de werkgevers, (tijdelijke) verblijfplaatsen, geboortes, huwelijken, scheidingen en de plekken waar overleden mensen zijn begraven. De collectie heeft alleen maar informatie over de Nederlanders die naar Duitsland zelf werden gestuurd.
Zoeken in de collectie
De collectie was tot nu toe beperkt openbaar. Dat wil zeggen dat er alleen onder voorwaarden naar informatie in de collectie kon worden gezocht. De documenten konden alleen worden ingezien in de studiezaal van het Nationaal Archief in Den Haag. Zo’n zoektocht was ook nog eens lastig: alle gegevens waren namelijk geordend op geografische basis. Dat wil zeggen dat mensen die op zoek waren naar personen eerst moesten weten waar die persoon verbleef tijdens de Arbeidsinzet. Nu zijn de gegevens zo veel mogelijk gedigitaliseerd en online toegankelijk. Ook kan er nu op naam gezocht worden, in plaats van alleen maar op verblijfplaats. Niet alles is digitaal beschikbaar. Medische dossiers en gegevens van mensen die nog in leven zijn, zijn niet openbaar gemaakt.
Wil je meer weten over de collectie of op zoek naar informatie in de collectie? Via de website van het Nationaal Archief heb je toegang tot de gedigitaliseerde collectie.
Vrijwilligers hebben in anderhalf jaar tijd alle namen van de scans ingevoerd en gecorrigeerd via platform hetvolk.org. Het CBG | Centrum voor familiegeschiedenis heeft de gegevens uit de collectie Arbeidsinzet gelegd naast het Nationaal Register van Overledenen. Hierdoor werd het mogelijk om de privacy van mensen die nog in leven zijn te waarborgen en hen online niet vindbaar te maken.
