Tula en de slavenopstand op Curaçao

De slavenopstand onder leiding van Tula was de grootste in de geschiedenis van Curaçao. In de 17e eeuw was Curaçao met haar grote slavenmarkt uitgegroeid tot regionaal centrum van de handel in mensen.

Ondanks de grote slavenmarkt ging het vanaf 1713 minder goed met de slavenhandel op Curaçao. Grootschalige landbouw ontbrak namelijk op het eiland omdat het klimaat te droog was voor het verbouwen van bijvoorbeeld suiker. Op de plantages werd vooral zout gewonnen, of werden mango’s, limoenen en sinaasappels geteeld.

Curaçao was vanaf 1791 een officiële kolonie van Nederland. Omdat er op het eiland vooral voedsel voor de eigen consumptie geproduceerd werd, moesten de Nederlanders het toch vooral hebben van de slavenhandel.  Nederland stond vanaf 1795 echter onder Franse heerschappij en de Fransen hadden, in de geest van hun revolutie, de slavernij tijdelijk afgeschaft. Toen dit nieuws de slaven op Curaçao bereikte, barste de bom. De tot slaaf gemaakte Tula begon met het plannen van een opstand, die uiteindelijk op 17 augustus 1795 uitbrak. Tula en zo’n 50 andere slaven legden op deze dag hun werk neer en gaven hun eigenaar, de plantagehouder Caspar Lodewijk van Uytrecht, te kennen niet meer voor hem te zullen werken.

De eerste actie van de slaven was het bevrijden van 22 slaven uit de gevangenis. Ze vielen meerdere steden en dorpen binnen, waarbij enkele slachtoffers vielen. Door de koloniale raad werd dit gezien als bedreiging voor de blanke bevolking en na een aantal weken werd besloten tot het neerslaan van de opstand door het leger. Toen Tula en zijn rebellen tegenover het Nederlandse leger stonden, waarin overigens ook ‘vrije zwarten’ meevochten, zei hij tegen de aanwezige pater: “Zij hebben ons erg slecht behandeld. Wij willen niemand kwaad doen, maar wij willen vrijheid. Is niet iedereen op aarde een afstammeling van Adam en Eva? Deed ik er fout aan om 22 broeders uit de gevangenis te bevrijden, waar ze ten onrechte in zaten? Ai, vader, zelfs een dier krijgt een betere behandeling”.

De Nederlanders waren niet onder de indruk van deze woorden en de slavenopstand werd neerslagen. Tula en twee andere leiders van de opstand werden gevangengenomen en op gruwelijke wijze publiekelijk ter dood gebracht. Elk jaar wordt op Curaçao 17 augustus nog herdacht als begin van de strijd voor onafhankelijkheid en emancipatie. In 2013 kwam een film over de opstand van Tula uit, op het moment dat werd herdacht dat de slavernij 150 jaar eerder werd afgeschaft. 

Op 3 oktober 2023, exact 228 jaar nadat Tula werd geëxecuteerd, kreeg de Curaçaose verzetsheld eerherstel van de Nederlandse regering. De koloniale regering van Curaçao veroordeelde hem als moordenaar en brandstichter, maar nu wordt door de Nederlandse regering zijn belangrijke rol in het verzet tegen de slavernij erkend en wordt zijn veroordeling uit het strafregister verwijderd. 

Door archief onderzoek weten we steeds meer over wat er in deze tijd afspeelde op Curaçao, in 2020 maakte het Nationaal Archief Curaçao al bekend dat alle slavenregisters online toegankelijk werden gemaakt. Ook het Nationaal Archief is bezig om alle archiefstukken over Curaçao uit die tijd digitaal toegankelijk te maken.