Eetgewoonten van de ‘gewone' Romeinen

Een onderzoek dat is gepubliceerd in de Journal of Anthropological Archaeology wijst uit dat de gangbare beeldvorming over de oude Romeinse eetgewoonten bijgesteld zou moeten worden. Hoewel we gewend zijn aan het idee dat de Romeinen veelvuldig uitgebreide en weelderige banketten hielden met veel fruit en wijn, was ongeveer 98 procent van de bevolking grotendeels aangewezen op gierst of vogelzaad.

Uit schriftelijke en kunstzinnige overlevering over het oude Rome wordt een beeld geschetst van een rijke en decadente eetcultuur. Iedere Romein die het zich kon veroorloven deed zich in deze beeldvorming tegoed aan uitgebreide feestmaaltijden. In liggende positie werden lekkernijen zoals olijven, eieren slakken, zeevruchten, pauwen, fazanten, kreeften en everzwijnen verorberd, om dit alles vervolgens weg te spoelen met grote hoeveelheden wijn. Dergelijke diners konden uren duren en gingen meestal gepaard met het nodige vermaak in de vorm van muziek, poëzie en exotische dansen.

Deze eetcultuur van de Romeinse elite is als het ware representatief geworden voor het eetgedrag ten tijde van het Romeinse Rijk, omdat er nauwelijks onderzoek is gedaan naar de eetgewoonten van de ‘gewone’ Romeinen. Om meer te weten te komen over het voedselpatroon van lagere bevolkingsgroepen, verrichtte antropologe Kristina Killgrove botonderzoek op anonieme skeletten. De botten waren afkomstig uit de graven van twee verschillende oude Romeinse begraafplaatsen: Casa Bertone, een rustplaats voor redelijk welvarende burgers vlak buiten de oude stadmuren, en het afgelegen, landelijke Castellaccio Europarco. Het stoffelijk overschot dateerde uit de tijd van het Romeinse Principaat, de eerste fase van het Romeinse Keizerrijk die duurde van 27 voor Christus tot 384 na Christus.

Aan de hand van een botanalyse op basis van isotopen van kool- en stikstof kon worden achterhaald wat voor soort planten de Romeinen destijds nuttigden. Opmerkelijk genoeg kwam uit de studie naar voren dat alle onderzochte individuen vooral veel gierst consumeerden, terwijl dit in historische teksten doorgaans wordt omschreven als dierenvoedsel, of als laatste redmiddel in geval van hongersnood. Daarnaast ontdekten de onderzoekers dat ‘hoe armer de mensen waren, hoe meer gierst zij aten’. De personen die begraven lagen op het rurale Castellaccio Europarco aten verreweg het meeste gierst, en degenen uit het mausoleum van Casa Bertone aten op hun beurt minder gierst dan zij die in de eenvoudige graven rondom het mausoleum lagen.

Volgens Killgrove valt er nog veel meer te leren over de ‘gewone burgers’ uit het oude Romeinse Rijk: “Men denkt dat inmiddels alles al wel is onderzocht, maar er liggen nog duizenden skeletten begraven in en rondom Rome die ons waardevolle informatie kunnen geven, die niet te vinden is in historische archieven.”