Legio II Augusta en de Rijngrens

In april 2013 verscheen bij uitgeverij Atheneum de Nederlandse vertaling van Under the Eagle, de eerste bestseller van de Britse auteur Simon Scarrow. Hoofdpersonages in deze bloedstollende historische roman zijn de Romeinse rekruut Quintus Licinius Cato en diens centurio en bevelhebber Macro. Beiden dienen in het beroemde en gevreesde Legio II Augusta, dat in de eerste decennia na Christus is gelegerd aan de gevaarlijke Rijngrens met de Germanen.

De grens tussen het Romeinse Rijk in het zuiden en de Germaanse stammen in het noorden, de Limes Germanicus, strekte zich uit van het Nederlandse Katwijk in het westen tot de Duitse stad Regensburg in het oosten. In de loop van de 1e eeuw na Christus verstevigden de Romeinen deze 538 kilometer tellende linie met minstens 60 forten en maar liefst 900 wachttorens. De bouw van de eerste versterkingen ging van start onder keizer Augustus en was een direct gevolg van de grote Romeinse nederlaag in de Slag bij het Teutoburgerwoud in 9 na Christus.

Legio II Augusta

In 42 na Christus, aan het begin van de historische roman Onder de Adelaar, bevond het gevreesde Tweede Legioen zich aan de Rijngrens in Argentoratum, het hedendaagse Straatsburg. Eerder hadden zij de Limes Germanicus ook al succesvol verdedigd bij Roman Mognaticum (Mainz), maar hun grootste glorie en reputatie was afkomstig uit Hispania (Spanje). Daar hadden de legionairs van het Tweede Legioen rond 29 voor Christus namelijk meegevochten in de Cantabrische Oorlogen (29 -19 v. Chr.) en van keizer Augustus de eretitel Augusta gekregen. Na de verdwijning van het 17e, 18e en 19e legioen onder Varus werd het Legio II Augusta in 9 na Christus echter overgeplaatst naar het noorden om te dienen aan de Limes Germanicus.

Castra

Plattegrond van een Castra

In eerste instantie bestond deze Rijngrens uit een reeks relatief eenvoudige verdedigingswerken. Elk Romeins fort was omringd door een grote aarden muur, opgebouwd van het zand dat was vrijgekomen na het graven van een diepe gracht rondom het kamp. Verder was de Castra standaard vierkant van vorm en had aan iedere zijde een poort, die via twee centrale wegen met elkaar verbonden werden. Op het kruispunt van deze verbindingen, midden in het kamp, lag het hoofdkwartier van de bevelhebber, het Principia. De afzonderlijke forten van de Rijngrens waren met elkaar verbonden via een reeks wachttorens, die gebruikt werden om berichten door te geven en de vijand in de gaten te houden.

Rijngrens

Door ontwikkelingen binnen het Rijk werden de soldaten van het Tweede Legioen, en dus ook de hoofdpersonages Quintus Licinius Cato en Marco, in 43 na Christus van de Rijngrens gehaald om deel te nemen aan de Romeinse invasie van Britannia. De Limes Germanicus bleef na hun vertrek echter nog ruim 250 jaar bestaan. In die periode groeiden de eenvoudige Romeinse forten uit tot grote nederzettingen, voorzien van hoge stenen muren en omringd door handelsposten en andere soorten bebouwing. Door de toenemende druk van de Germaanse stammen zagen de Romeinen zich in de late 3e eeuw echter toch genoodzaakt de Limes Germanicus te verruilen voor een beter te verdedigen linie in het zuiden.