21 juni jarig: Jean-Paul Sartre

De links geëngageerde intellectueel Jean-Paul Sartre wordt beschouwd als de vader van het Franse existentialisme, een filosofie die de nadruk legt op vrijheid en de eigen verantwoordelijkheid van het individu. Zijn relatie met Simone de Beauvoir heeft veel invloed op zijn filosofisch denken, net als zijn ervaringen tijdens de Duitse bezetting gedurende de jaren ’40. Jean Paul Sartre werd geboren op 21 juni 1905 in Parijs.

Jean-Paul Sartre werd geboren als de zoon van marineofficier Jean-Baptiste en Anne-Marie Schweitzer. Sartre werd alleen door zijn moeder opgevoed, want zijn vader overleed toen Sartre nog een baby was. Toen Sartre naar de middelbare school ging leerde hij de schrijver Paul Nizan kennen, waar hij goede vrienden mee werd. In 1924 werd Sartre toegelaten op het lycée Louis-le-Grand voor de zogeheten École normale supérieure , een lerarenopleiding waarbij de nadruk lag op vrijheid in het leerplan. Daar leerde hij Simone de Beauvoir kennen, die de rest van zijn leven zijn metgezel zou blijven. Ze spraken met elkaar af dat seksuele omgang met anderen mogelijk moest blijven.

Sartres existentialisme

In 1929 ging Sartre filosofie studeren. Hij raakte daarbij gefascineerd door het existentialistisch werk van Edmund Husserl en Martin Heidegger. Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1940 raakte Sartre een jaar in Duits krijgsgevangenschap. In die periode ontwikkelde Sartre zijn belangrijkste thema: de existentialistische vrijheid. Dit hield in dat de mens in essentie vrij was, zonder de aanwezigheid van een hogere macht die zin of betekenis geeft aan het leven. De mens zou bijvoorbeeld altijd vrij zijn om nee te zeggen, zo ook tegen de bezetter.

Politiek betrokken

Tijdens de Koude Oorlog raakte Sartre onder de indruk van de ideeën van Karl Marx. Na een reis te hebben gemaakt door de Sovjet-Unie in 1954 nam Sartre steeds meer afstand van het existentialisme. Vrijheid moest verkregen worden via het collectief, en niet meer via het individu, zoals Sartre daarvoor meende. Sartre bleef politiek betrokken gedurende de rest van zijn leven. In 1968 deed hij nog mee aan demonstraties in Parijs tegen het ouderwetse onderwijssysteem met autoritaire professoren. Gedurende de jaren ’70 ging Sartres gezondheid sterk achteruit en raakte hij blind. Jean-Paul Sartre overleed uiteindelijk aan longoedeem op 15 april 1980 in Parijs.