De inhuldigingen van het Nederlandse koningshuis

In de geschiedenis zijn veel voorbeelden van keizers en koningen die worden gekroond. In Nederland kennen we echter geen kroning. Onze koningen worden gehuldigd. Dat heeft te maken met de positie van de koning in onze grondwet. De keuze voor een huldiging in plaats van een kroning werd gemaakt door Willem I, in 1814.

Huldiging in plaats van kroning

Bij een kroning wordt de kroon letterlijk op het hoofd van de koning gezet. Aangezien een koning regeert ‘bij de gratie Gods’, zou dat in naam van God door een vertegenwoordiger van de kerk    gedaan moeten worden. In Groot-Brittannië wordt de koning gekroond door de aartsbisschop van de Anglicaanse kerk. Nederland kent echter geen staatskerk, kerk en staat zijn strikt gescheiden. Waarschijnlijk speelde dat een rol bij de overweging van Willem I. Hij zorgde er ook voor dat een kroning niet nodig was. Op het moment dat de ene koning aftreedt, is zijn opvolger automatisch koning. Op die manier is de opvolging van de koning verankerd in de grondwet.

De inhuldiging is dus niet het benoemen van de nieuwe koning, maar het moment dat de regering en de koning met elkaar afspreken dat ze samen gaan werken. De huldiging vindt dan ook plaats tijdens een officiële vergadering van de Eerste en Tweede Kamer. Tijdens die vergadering zweert de koning dat hij het koningschap zo goed mogelijk in gaat vullen. Dat doet hij niet op de Bijbel, zoals bijvoorbeeld de Amerikaanse president, maar op de grondwet. Daarna beloven de leden van de regering dat zij de positie van de koning respecteren. Daarmee wordt ook aangegeven dat de koning regeert met goedkeuring van het volk. Ook dat speelde waarschijnlijk een rol in de overweging van Willem I.

Inhuldiging van Willem I

Willem I werd twee keer ingehuldigd. Één keer in Amsterdam en één keer in Brussel. Toen in 1814 een eind kwam aan de Franse tijd werd Willem I aangewezen als soeverein vorst der Nederlanden. Op die manier werd hij op 30 maart 1814 ingehuldigd in Amsterdam. Op 16 maart 1815 werd hij tot koning benoemd. Daarom werd Willem op 21 september als koning nogmaals ingehuldigd in Brussel.

Inhuldiging Willem II

Willem II werd op 28 november 1840 ingehuldigd. Op dat moment was hij de oudste kroonprins die koning werd. 

Inhuldiging Willem III

Willem III werd koning tegen wil en dank. Hij aarzelde lang of hij wel koning wilde worden, omdat hij het eigenlijk niet eens was met de grondwetswijziging van 1848. Hij aanvaardde toch het koningschap en werd op 12 mei 1849 gehuldigd in Amsterdam.

Inhuldiging Wilhelmina

Wilhelmina was nog niet meerderjarig toen haar vader koning Willem III overleed. Volgens de grondwet werd ze als tienjarige wel koningin, maar werd haar moeder regentes. Toen Wilhelmina achttien jaar werd, was vanaf haar verjaardag om 31 augustus 1898 koningin. Op 6 september van datzelfde jaar werd ze ingehuldigd.

Inhuldiging Juliana

De inhuldiging van Juliana vond vijftig jaar na de inhuldiging van Wilhelmina plaats, op 6 september 1948. Juliana baarde tijdens haar inhuldiging opzien door haar moeder aan te spreken met “Lieve moeder”.

Inhuldiging Beatrix

De inhuldiging van Beatrix op 30 april 1980 is een van de meest beruchte inhuldigingen uit de geschiedenis. Tijdens de ceremonie braken er op verschillende plaatsen in Amsterdam hevige rellen uit. De rondcirkelende politiehelikopters waren tijdens de ceremonie binnen in de Nieuwe Kerk te horen. De rellen zijn de geschiedenis in gegaan als het kroningsoproer.

Inhuldiging Willem-Alexander

Willem-Alexander is de eerste koning sinds lange tijd. De inhuldiging verliep zonder noemenswaardige problemen. Vooraf was er spot omtrent het 'koningslied'. Achteraf ontstond er nog verontwaardiging door de onterechte arrestatie van een aantal actievoerders.