5 opmerkelijke referenda uit het verleden

In het gehele land kan de Nederlandse bevolking stemmen aangaande het associatieverdrag van Oekraïne met Europa. De grote vraag is of de opkomst hoog genoeg zal zijn voor een geldige volksraadpleging. Daarvoor moet minimaal dertig procent van de kiesgerechtigde mensen opdagen.

In veel landen wordt zo nu en dan naar de opinie van een bevolking gevraagd. De geschiedenis wijst echter uit dat deze volksraadplegingen lang niet altijd onomstreden zijn. Lees hier over zes opmerkelijke referenda.

1. Anschluss van Oostenrijk in 1938

Een van de meest beroemde referenda uit de geschiedenis werd gehouden in Oostenrijk. Op 12 maart 1938 waren de Duitse troepen van Adolf Hitler het land binnengevallen, waarmee de Anschluss een feit was. Het geboorteland van Hitler behoorde vanaf dit moment ook tot het Duitse Rijk. Door middel van een referendum werd een maand na de Anschluss aan de bevolking gevraagd of zij het eens was met de eenwording. Hoewel wordt aangenomen dat de nazi’s de uitslag hebben gemanipuleerd, stemde een enorme meerderheid voor de aansluiting met de Duitsers.

2. Internationale aandacht voor Delft en Bolsward

In de Nederlandse steden Delft en Bolsward vond in 1952 een opmerkelijke volksstemming plaats over de toekomst van Europa. Na de Tweede Wereldoorlog probeerden Europese landen meer eenheid op het continent te scheppen. De ‘Nederlandse Raad van de Europese Beweging’ besloot in 1952 dat de stemgerechtigde inwoners van Delft en Bolsward hun mening mochten geven over de Europese ontwikkeling. De steden werden gekozen omdat ze als ‘gemiddeld’ werden gezien.

De steden werden bestormd door de buitenlandse pers en Nederlandse politici bezochten Delft en Bolsward om de mensen over te halen om voor eenwording te stemmen. Over de uitslag bestonden geen twijfels: in Bolsward was 96,5 procent vóór een Verenigd Europa, in Delft 93 procent.

3. ‘Democratie’ voor Papua’s in Nieuw-Guinea

Nederland verklaarde Indonesië in 1949 officieel onafhankelijk, maar Nieuw-Guinea bleef in Nederlandse handen. Het plan van Nederland was om het land uiteindelijk ook onafhankelijk te maken, maar de Koude Oorlog stond dit echter in de weg. De Verenigde Staten wilde hun band met Indonesië goed houden, zodat dit land niet communistisch zou worden. Hierdoor werd Nieuw-Guinea door de Verenigde Naties van Nederland afgenomen en aan Indonesië ‘gegeven’.

Nederland eiste dat er een referendum werd uitgeschreven waarin de bevolking zelf kon aangeven of het zelfstandig wilde worden of tot Indonesië wilde toetreden. In 1969 moest de VN erop toezien dat dit referendum, de ‘Act of Free Choice’, rechtmatig verliep. In plaats van de hele bevolking mochten echter alleen 1025 stamhoofden deelnemen aan het referendum. Zij werden verleid met geschenken om zich voor de aansluiting met Indonesië uit te spreken. Onder grote druk stemden zij tegen onafhankelijkheid en voor de aansluiting bij Indonesië. In een Nederlands onderzoek meer dan dertig jaar later, werd officieel geconcludeerd dat de bevolking van voormalig Nieuw-Guinea in 1969 geen eerlijke kans op zelfbestuur heeft gekregen.

4. Omstreden Grieks referendum

In 2011 haalde de Griekse premier George Papandreou de woede van heel Europa op de hals door een referendum uit te schrijven over de noodhulp die de EU aan het land bood. Griekenland had grote economische problemen waardoor ook andere economieën binnen de Eurozone werden bedreigd. De EU besloot het land een steunpakket te bieden, maar als tegenprestatie moest Griekenland wel hervormen.

De premier wilde het wel of niet aanvaarden van deze hulp door een referendum met het volk bespreken. De buitenlandse felle reactie deed de premier besluiten van het referendum af te zien en de noodhulp te aanvaarden.

5. Alle stemmen voor Noord Koreaanse leider Kim Jong-Un

Op 10 maart 2014 mochten deNoord-Koreanenstemmen op een nieuw parlement. De stemronde is geen echte verkiezing of een referendum, maar meer een soort ceremonie. Het parlement van Noord-Korea heeft namelijk geen enkele macht. Hierdoor is de uitslag van de stemronde één van de meest extreme ooit. De grote leider van Noord-Korea, Kim Jong-Un, ontving maar liefst 100% van de stemmen. Volgens de staatsmedia is de unanieme verkiezing van Kim een uitdrukking van absolute steun en het diepe vertrouwen in de opperste leider.

Deze lijst van historische referenda laat twee kanten zien van dergelijk stemmingen. Soms zijn ze omstreden omdat maar een selectie werd geraadpleegd,  of ze werden juist gemanipuleerd tijdens het referendum. Toch zijn er vele referenda gehouden in de loop van de geschiedenis die een positieve invloed op de politiek hebben gehad. . Tenslotte moet politiek gaan over wat het volk bezighoudt.