Het proces van Tokio: Japanse oorlogsmisdadigers berecht

Op 3 mei 1946 begon het proces van Tokio, ook wel de Internationale Militaire Tribunalen voor het Verre Oosten genoemd. Dit proces in Tokio draaide om de berechting van Japanse oorlogsmisdadigers. In totaal stonden er 28 mannen, afkomstig uit het leger of de overheid, terecht. Het proces nam 2,5 jaar in beslag en eindigde op 12 november 1948.

Het proces van Tokio

Tijdens het proces van Tokio werden Japanners die oorlogsmisdaden hadden begaan veoordeeld door rechters en aanklagers uit elf verschillende landen: Australië, Canada, China, Filipijnen, Frankrijk, India, Nederland, Nieuw-Zeeland, Sovjet-Unie, Verenigd Koninkrijk en Verenigde Staten. “Dit zal het grootste proces zijn in de geschiedenis van de mensheid”, aldus de Amerikaanse aanklager Joseph Keenan bij aanvang van het proces. Sir William Webb, de president van het tribunaal, beloofde tijdens de opening van het proces een rechtspraak ‘zonder vrees, voorkeur of partijdigheid’. Keenan zei daarentegen tijdens een persbijeenkomst: ‘war and treaty-breakers should be stripped of the glamour of national heroes and exposed as what they really are --- plain, ordinary murderers’.  Opvallend is dat de keizerlijke familie buiten het proces van Tokio werd gehouden.

Drie categorieën: Klasse A, klasse B en klasse C

De oorlogsmisdaden werden opgedeeld in drie klassen. Schuldig aan klasse A oorlogsmisdaden waren diegenen die hadden deelgenomen aan een gezamenlijke samenzwering om de oorlog te beginnen.  Personen die in deze klasse A konden vallen waren de Japanners in de hoogste besluitvormende organen. Tot klasse B werden de Japanners veroordeeld die de wet schonden en wreedheden gebruikten tijdens de oorlog. Klasse C werden de Japanners in gecategoriseerd die oorlogsmisdaden hadden begaan tegen de mensheid.

Onenigheid tussen de rechters

De Indiase rechter, Radhabinod Pal, pleitte voor algehele vrijspraak. Oorlog komt volgens hem altijd van twee kanten. Hierdoor was het idee van een aanvalsoorlog volgens hem pure fictie. Daarnaast vond hij het bewijs te zwak. Net zoals de Indiase rechter had ook de Nederlandse rechter zijn bedenkingen bij de veroordelingen. Volgens Bert Röling was er namelijk geen sprake van een ‘samenzwering tegen de vrede’ omdat veel terechtstaande elkaar niet eens kenden, zij handelden uit eigen belangen en naar de opdrachten die zij kregen van de keizer.

Veroordeling

Uiteindelijk werden 25 Japanse verdachten schuldig bevonden. Van de drie anderen waren er twee tijdens het proces overleden en een van de verdachten werd krankzinnig  verklaard. 7 mannen ondergingen op 12 november de doodstraf. Waaronder grote namen zoals bijvoorbeeld generaal Hideki Tojo, die de Japanse premier was tijdens de Tweede Wereldoorlog, en Heitaro Kimura die geallieerde krijgsgevangenen had mishandeld. Opvallend was dat de krankzinnig verklaarde na de executies miraculeus beter werd.

Gevangenisstraf

De overgebleven 18 mannen kregen een gevangenisstraf, waarvan 16 levenslang, een gevangene kreeg 20 jaar en een andere veroordeelde 7 jaar. Drie mannen overleden tijdens hun gevangenschap. Dertien oorlogsmisdadigers werden echter tussen 1954 en 1956 vrijgelaten. Zij zaten dus in plaats van levenslang maximaal 8 jaar in de gevangenis. De van oorlogsmisdaden beschuldigden pakten hun leven simpelweg weer op. Veel van hen kwamen terecht in het bedrijfsleven of de nationale politiek. Een van hen. Nobusuke Kishi, werd na zijn vrijlating zelfs premier van Japan.