Troubadour: De Middeleeuwse muzikant

Iedereen kent de term troubadour wel en heeft daar een bepaald beeld bij. Dit waren begaafde muzikant-dichters in de Middeleeuwen die vooral actief waren in het Franse taalgebied. Maar wie waren deze troubadours nou echt? En wat voor soort muziek maakten zij?

Wat was een troubadour?

De troubadours waren muzikanten in de poëzie die hun hoogtijdagen kenden van de 11e tot de 13e eeuw in voornamelijk de Provence (Zuid-Frankrijk) en ook in het noorden van Italië. Ze vonden een soort vorm van lyrische poëzie uit die gekarakteriseerd werd door complexiteit van rijm en meestal een romantische stam. Een troubadour was oorspronkelijk een reizende muzikant die van het ene dorpje naar het andere dorpje trok en vaak ook naar het buitenland. Sommige troubadours reisden naar de grote steden van Europa, terwijl anderen naar het Heilige Land gingen om de kruisvaarders te vergezellen. Het reizen van de troubadours had ook nog een ander aspect: het zorgde ervoor dat zij de mensen waren die het laatste nieuws konden verspreiden.

Soort muziek

De teksten van liedjes van de troubadours gingen vooral over thema’s zoals ridderlijkheid en hoofse liefde. Veel liedjes hadden een getrouwde minnaar als onderwerp, waarschijnlijk door het overvloed aan gearrangeerde huwelijken in die tijd. In de volkscultuur worden ze vaak gezien als de uitvinders van romantische liefde en ze waren dan ook de eerste dichters in het Westen die het vertellen over de liefde tussen een man en vrouw als een vorm van hoge kunst zagen. Het type vers die ze het meeste gebruikte was de canso. Dit bestaat uit vijf of zes strofen met een boodschap. Ook gebruikten ze de dansa orbalada, een dansliedje met een refrein; en de pastorela, waarin het verhaal wordt verteld over de liefdesverklaring van een ridder aan een herderin. Nog een vorm was de jeu parti of débat, een debat over liefde tussen twee dichters. Andere veel voorkomende onderwerpen waren historische gebeurtenissen en verhalen over verre landen.

Betekenis van troubadour

De etymologie van het woord troubadour is controversieel en gaat niet alleen over de historische oorsprong van het woord zelf, maar ook de dichters. Over het algemeen bestaan er twee kampen over de betekenis. Aan de ene kant staan de ‘romanisten’ die van mening zijn dat het woord ‘troubadour’ gevonden kan woorden in het Occitaanse trobar en in het grove Latijnse tropare. Aan de andere kant staan de ‘Arabisten’ die beweren dat het een Arabische afkomst heeft van het woord taraba. Dit debat duurt nog altijd voort en is een weerspiegeling van het plaatsten van de troubadours in de geschiedenis. Ze kwamen namelijk op in het Zuiden van Frankrijk en het noorden van Spanje, een regio die in die tijd beïnvloed werd door Arabische Moren. Het is duidelijk dat de troubadours in het epicentrum van literaire activiteit zaten en zowel door het Oosten als Westen werden beïnvloed.

Nalatenschap troubadours

De invloed van de troubadours was natuurlijk het sterkst op artistiek en muzikaal vlak. Ze hadden echter ook een grote invloed op de samenleving en het gedrag van de mensen in hun tijd. Hun poëzie gaf vrouwen het verheven idee van een nobele, hoofse liefde die alleen bewonderd kon worden maar onmogelijk te bereiken was. In de eeuwen die volgden werd de Europese literatuur beïnvloed door de poëzie van troubadours met haar geïdealiseerde en romantische beeldvorming van het Middeleeuwse leven. De troubadours verdwenen in de 13e eeuw in Occitanië (Zuid-Frankrijk). Hun muziekstijl en poëzie verspreidde zich wel naar de andere regio’s van Europa en bloeide daar op voor een langere tijd. In Noord-Frankrijk zou dit tot de 14e eeuw zijn, terwijl Duitse varianten (minnesingers) tot in de 16e eeuw bleven voortbestaan.