Koude Oorlog: hier zaten geheime kampen van Sovjet-Unie en VS

Tijdens de Koude Oorlog liepen de spanningen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie hoog op. Vanaf geheime plekken in eigen land en daarbuiten probeerden beide grootmachten zo veel mogelijk over elkaar te weten te komen.

Niet alleen klimaatverandering leidt er in het westen van Siberië toe dat rendieren dood gaan. Een geheim Amerikaans kamp in het noordwesten van Groenland dat nucleaire straling uitstoot wordt sinds de ontdekking deze zomer gezien als de voornaamste reden. De basis lag ongeveer vijftig jaar verborgen omdat het kamp onder het ijs was gebouwd, maar door de klimaatverandering steekt de basis nu boven de Groenlandse ijskap uit. Vanaf het kamp konden de Amerikanen raketten afvuren op de Sovjet-Unie, maar dat is nooit gebeurd.

Ziekteverwekkers in Jekaterinenburg (Sovjet Unie)

De Russen hadden een militaire installatie in Jekaterinenburg waar antrax werd geproduceerd. Antrax was een ziekteverwekker die gebruikt kon worden als wapen. In 1979 lekte er een kleine hoeveelheid antrax-sporen uit de installatie waardoor ruim negentig omwonenden werden besmet en ruim zestig personen stierven. Aanvankelijk kregen boeren de schuld van de ziektegolf. Zij werden verweten bedorven vlees van zieke koeien illegaal te hebben verkocht. Pas in de jaren negentig werd bekend dat de sterfgevallen veroorzaakt waren door inademing van antrax

Area 51 als basis spionagevliegtuigen

In 1955 bouwden de VS militaire basis Area 51 in de Nevadawoestijn ten noorden van Las Vegas. De basis, ook bekend onder de naam Dreamland, lag dichtbij een gebied waar testen werden gedaan met kernwapens. Area 51 werd gebouwd om te experimenteren met een U-2 spionagevliegtuig dat later boven de Sovjet-Unie ging vliegen om vanaf grote hoogte foto's te maken. Het neerschieten van een Amerikaans spionagevliegtuig met daarin aan boord Gary Powers zorgde ervoor dat Amerika afzag van verder gebruik van spionagevliegtuigen boven Rusland. Powers redde zich met een parachute, maar werd wel gevangen genomen door de Sovjets. Na 21 maanden kwam hij vrij.

Raketlanceerplaats Bajkonoer

In datzelfde jaar, 1955, bouwden de Russen raketlanceerplaats Bajkonoer. De lanceerplaats was bedoeld voor het afvuren van langeafstandsraketten. De naam van de basis moest tijdens de Koude Oorlog geheim blijven en om die reden kreeg de basis de naam van het dorp Bajkonoer, dat 320 kilometer verderop lag. Het dichtstbijzijnde dorp Leninsk is in 1995 veranderd naar Bakjonoer, omdat er geen reden was om de naam van de basis langer geheim kan houden. Ten tijde van de Sovjet-Unie lag de lanceerplaats in Rusland. Vandaag de dag ligt Bajkonoer op Kazachstaans grondgebied. Raketlanceerplaats Bajkonoer is de grootste en oudste lanceerplaats ter wereld.

Raketten in Cuba

Niet alleen in eigen land zorgden Rusland en Amerika voor genoeg wapens. De Amerikanen ontdekten in oktober 1962 dat Rusland kernraketten had geplaatst op Cuba, de 'achtertuin' van Amerika. Deze ontdekking leidde tot de Cubacrisis. Cuba was in 1959 onder het bewind van Fidel Castro communistisch geworden en voor Rusland was dat goed nieuws. Cuba lag voor de Sovjets erg gunstig voor een eventuele kernaanval tegen de Verenigde Staten. In het hart van de democratie bevond zich een communistisch eiland.

Kernwapens in Turkije en Italië

Rusland plaatste kernwapens op Cuba, omdat Amerika eerder raketten had geplaatst in Turkije en Italië. Turkije had zich in 1952 aangesloten bij de NAVO. In 1961 plaatste Amerika een aantal PGM-19 Jupiter nucleaire raketten op de Cigli Luchtmachtbasis vlakbij de Turkse stad Ízmir. Na veel overleg heeft Amerika zijn raketten in deze landen verwijderd. De Sovjet-Unie trok zijn raketten terug van Cuba.

Raketten in Woensdecht?

Nederland was betrokken in de Koude Oorlog, want doordat ons land lid was van de NAVO stonden we aan de kant van Amerika. In de jaren 80 toen de spanningen tussen de Sovjet-Unie en de VS opnieuw toenamen na een ontspanningsperiode had Amerika plannen om raketten te plaatsen in verschillende landen. Ook in Nederland wilde president Ronald Reagan raketten plaatsen, maar vanwege protest kwamen die er in Woensdrecht niet. Elders in Nederland, in het Noord-Brabantse Volkel, liggen wel kernbommen opgeslagen. Voor de Amerikanen bewaart Nederland daar sinds de jaren zestig 22 atoombommen. Oud-premier Ruud Lubbers gaf dat in 2013 toe aan National Geographic. In 2019 lekte er een rapport van de NAVO uit, waarin dat bevestigd werd.