Militaire hervormingen van Gaius Marius
In het jaar 107 v. Chr. werd Gaius Marius benoemd tot junior consul van Rome met de opdracht de Numidische koning Jugurtha te verslaan. Door eerdere militaire nederlagen was de Romeinse burgerij zodanig uitgedund dat er slechts één leger op de been gebracht kon worden. Dit was actief in het noorden van het huidige Italië. De militaire hervormingen van Gaius Marius moesten er voor zorgen dat er nooit meer zo’n situatie kon ontstaan.
De Republiek in het nauw
In de jaren voorafgaand aan hervormingen van Gaius Marius hadden de Romeinen het militair moeilijk. In het noorden kampten zij met invallen van Teutonen en de Kimbren. In 113 v. Chr. werd een Romeins leger hier verslagen. Kort daarna raakte Rome in Noord-Afrika betrokken in een langdurige oorlog met de Numidische koning Jugurtha. Toen Gaius Marius in 108 v. Chr. naar Rome trok om zich verkiesbaar te stellen als consul, was deze oorlog nog steeds gaande. Tegelijkertijd bedreigden de Kimbren wederom het noorden van Italië. Gaius Marius werd verkozen en kreeg de taak Jugurtha te verslaan. Het leger dat voorheen actief was in Afrika was nu echter in Italië om de Kimbren terug te drijven. Marius had geen leger. De traditionele soldaten van de Romeinse Republiek moesten aan zware eisen voldoen. Ze moesten van een bepaalde –hoge- klasse afkomstig zijn, belastingen betalen en in hun eigen bewapening kunnen voorzien. Maar een klein deel van de Romeinse bevolking voldeed aan deze eisen.
Vóór de militaire hervormingen van Gaius Marius
Degenen die aan deze eisen voldeden, konden dienst doen in het leger. Er waren verschillende soorten soldaten: velites, hastati, principes, triarii en equites. De velites hadden de beschikking over werpsperen, maar waren niet in staat bijvoorbeeld een dure gladius, het gebruikelijke Romeinse zwaard, aan te schaffen. De hastati konden beschikken over redelijk lichte bewapening. Dit waren de jongste mannen die de voorste linie van een Romeins leger vormden. De principes beschikten over een goede bewapening. Zij ondersteunden de hastati waar nodig, of vielen aan nadat de vijand zich had uitgeput tegen de linie van hastati. De triarii vormden de laatste linie. Dit waren de veteranen en de elite van de legers van deze tijd. De equites vormden de licht bewapende cavalerie, die doorgaans de flanken van het leger vormden. Dit waren geen staande legers. Pas tijdens een oorlog werden legers gevormd en getraind.
Militaire hervormingen van Gaius Marius
De hervormingen van Gaius Marius waren ingrijpend. Ten eerste konden mannen zonder eigendom zich aanmelden bij het leger. Zij hoefden niet te voorzien in hun eigen bewapening: de staat betaalde die voor hen. Soldaten kregen salaris, konden opklimmen in de maatschappij en meer verdienen door middel van oorlogsbuit. In eerste instantie tekenden deze soldaten voor een periode van 16 jaar. Dit betekende dat, en dit is de tweede belangrijke verandering, dat de Romeinen nu altijd beschikking hadden over staande legers. Er ontstond zo gestandaardiseerde training en bewapening, wat de Romeinse legioenen tot formidabele legers maakte. Tot slot omvatten de militaire hervormingen van Gaius Marius een pensioenvoorziening voor de soldaten. Soldaten kregen na hun diensttijd een stuk land in veroverd gebied toegewezen. Elk legioen bestond uit zo’n 6.000 man, waarvan 4.800 soldaten en 1.200 helpers. Elk legioen werd opgedeeld in 10 cohorten, die elk bestonden uit 6 centuriën. Een centurie bestond uit 100 man: 80 soldaten en 20 helpers. De centuriën werden vervolgens weer opgedeeld in contuberniums. Deze bestonden uit 10 man, 8 soldaten en 2 helpers.
Gevolgen van de hervormingen
De hervormingen van Gaius Marius hadden verstrekkende gevolgen. Het Romeinse militaire apparaat werd ontzettend sterk. Generaals hadden nu de beschikking over goed getrainde en gedisciplineerde legers. Ook zorgde het pensioensysteem voor snellere integratie van nieuw veroverde gebieden. Uiteindelijk zorgden deze hervormingen echter ook voor een sterkere loyaliteit van de soldaten aan hun generaals dan aan Rome. Volgens sommige historici hebben onder andere de hervormingen van Gaius Marius geleid tot de ondergang van de Republiek en de opkomst van het Keizerrijk.
