Op deze dag: 26 maart Uitbreken van de Atjeh-oorlog

Atjeh 1873 - De Atjeh-oorlog is een donkere bladzijde uit de Nederlandse geschiedenis. Troepen van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) richtten bloedbaden aan onder de Indonesiërs. Aan de vooravond van deze oorlog, op 26 maart 1873, stelden de Nederlanders een ultimatum aan de sultan van Atjeh.

De Atjeh-oorlog was eigenlijk een reeks van opstanden en strafexpedities die plaatsvonden tussen 1873 en 1914. Atjeh, gelegen op het eiland Sumatra, was een onafhankelijk sultanaat dat de Nederlanders in Indonesië dwars zat. De eilandenreeks van zuidoost Azië was de belangrijkste Nederlandse kolonie en de plantages daar leverden veel winst op. Aan het eind van de 19e eeuw wilde Nederland de activiteiten in Nederlands-Indië uitbreidden.

De sultan van Atjeh

Nederland streefde naar een uitbreiding van Nederlands-Indië. Het oorspronkelijke territorium stamde uit de tijd van de VOC, dat zich rondom Batavia bevond. Nieuwe Indonesische eilanden werden eind 19e eeuw ingelijfd en lokale leiders werden afgeperst en gedwongen tot nadelige verdragen. De sultan van Atjeh accepteerde dit niet. Hij besloot Hollandse schepen lastig te vallen en hulp te vragen aan het buitenland. Nederland stelde daarom op 26 maart 1873 een ultimatum. Atjeh moest ophouden met de verstoringen, anders zou het tot een militaire vergelding komen.

Strafexpeditie

De sultan gaf geen gehoor aan de waarschuwing, waarna een strafexpeditie van het KNIL onder leiding van generaal-majoor Köhler werd opgezet richting Atjeh. Het liep uit op een mislukking, onder meer door de goede bewapening van de soldaten van Atjeh. Köhler sneuvelde en de Nederlandse troepen werden teruggetrokken. Een tweede expeditie zorgde ervoor dat enkele steden en gebieden van Atjeh in Nederlandse handen kwamen.

Beleid van terreur

Geleidelijk aan breidde Nederland haar macht in de streek uit, terwijl de inheemse legers een guerrillastrijd voerden. Onder de Nederlandse gouverneur J.H. van Heutsz werd er een beleid van terreur ingevoerd. Een van de beruchtste optredens van Nederlandse militairen was de expeditie in de Gajo- en Atlaslanden, waarbij een bloedbad werd aangericht onder de lokale inwoners.