Home » Reportage
geschiedenis van black friday cyber monday black week

Black Friday: een geschiedenis van hysterie en verzet

De dag na Thanksgiving staat bekend als Black Friday. Deze dag staat in het teken van het begin van de kerstinkopen. Over de hele wereld bieden winkels en webshops hoge kortingen aan op hun producten. Wat is de geschiedenis van deze dag?

De oorspronkelijke betekenis

Tot aan het begin van de twintigste eeuw werd de term “Black Friday” in de Verenigde Staten gebruikt om te verwijzen naar een mislukt experiment van twee beurshandelaren uit New York die in 1869 probeerden de goudprijs op te drijven. De twee handelaren, Jay Gould en James Fisk, kochten dat jaar grote hoeveelheden van het edelmetaal op, waardoor een grote crash op de aandelenmarkt ontstond. Vanwege de grote verliezen die hiermee gepaard gingen, ging 24 september 1869 een tijdlang de Amerikaanse geschiedenisboeken in als “Black Friday”. 

Koopgekte

Tegenwoordig associeert niemand de term echter meer met dit incident. Het verwijst nu naar de traditie dat winkeliers op de vrijdag na Thanksgiving hun producten massaal met korting aanbieden, in de hoop kopers te lokken. De keuze voor de dag was niet toevallig: de eerstvolgende feestdag na Thanksgiving die in de Verenigde Staten groots gevierd wordt is kerst. En voor kerst moeten inkopen gedaan worden. “Black” zou staan voor de kleur van de pen waarmee de verkoopcijfers genoteerd werden, die in verband met de toenemende uitgaven rond deze tijd van rood – voor verlies – veranderden in zwart: winst. Een andere theorie is dat de politie in plaatsen als Philadelphia de term in gebruik nam om de winkels en straten te omschrijven die de dag na Thanksgiving zwart zouden staan van de bijna hysterische klanten die zich een weg baanden door de stad om hun kerstinkopen maar op tijd te kunnen voltooien. De zaterdag hierna zou om dezelfde reden “Black Saturday” genoemd worden. Door de negatieve lading kwam er een initiatief op om de dagen niet “Black” maar “Big” te noemen, maar dit sloeg niet aan. 

Alternatieve theorie

De afgelopen jaren is er een nieuwe theorie ontstaan voor de term “Black Friday”. Het zou te maken hebben met de kortingen die slavenhandelaren op de vrijdag na Thanksgiving in de 19e eeuw aanboden op slavenmarkten. Voor veel mensen vormt dit een reden om winkels die Black Friday aanbiedingen aanbieden te boycotten. Historici hebben echter geen bewijzen gevonden voor de theorie. De term Black Friday werd namelijk pas in de tweede helft van de 20e eeuw in gebruik genomen.

Een wereldwijd fenomeen

Het fenomeen verspreidde zich in de loop der jaren over heel de Verenigde Staten en zelfs tot over de Amerikaanse grens. Tegenwoordig beginnen de meest enthousiaste kopers op de avond van Thanksgiving om klokslag 00:00 al met de eerste inkopen. Daarbij worden ze misschien wel een beetje geholpen door de coronacrisis, want online kunnen winkeliers hun Black Friday aanbiedingen makkelijk laten zien én meteen verkopen. Maar omdat veel mensen toch graag iets in het echt zien voordat ze van een aanbieding gebruik maken, bereiden winkeliers zich nog altijd voor op de drukte. Ook in landen die helemaal niets met het Amerikaanse Thanksgiving te maken hebben weten verkopers hun klanten enthousiast te maken. Het aanbod van kortingen richt zich dan ook niet alleen meer op kerstcadeaus, maar is juist zeer uitgebreid: van korting op vliegtickets tot telefoon met abonnement aanbiedingen.


Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!


Black Week en Cyber Monday

De afgelopen jaren is de populariteit van Black Friday zo explosief toegenomen dat de kortingen niet slechts voor één dag aangeboden worden, maar voor een week: Black Week. Veel winkels beginnen op de maandag in de week van Thanksgiving vaak op maandag al met de promotie van hun aanbiedingen. Ook na de vrijdag is het vaak niet gedaan met de kortingen. Met de opkomst van online winkelen viel het de Amerikaanse Ellen Davis op dat steeds meer mensen de maandag na Thanksgiving op hun werk een aantal kerstinkopen deden op webshops. Hieruit ontstond het initiatief om gebruik te maken van dit fenomeen en speciale aanbiedingen te lanceren op webshops: Cyber Monday was een feit.

Een groener alternatief voor Black Friday

Black Friday staat bekend om de koopgekte die het losmaakt in consumenten. Het leidt vaak tot een grote piek in het aantal bestellingen. Om de milieuvervuiling die hierdoor ontstaat te beperken kiezen sommige winkels er daarom voor om juist niet mee te doen aan de Black Friday trend. Ook bestaan er organisaties die zich actief inzetten voor het initiatief om niets te kopen op de dag na Thanksgiving, om zo een steentje bij te dragen aan een beter milieu. Steeds meer organisaties pleiten voor een ‘Green Friday’ in plaats van een Black Friday. Het achterliggende idee is gericht op het creëren van meer bewustwording van overconsumptie en het stimuleren van de koop en verkoop van meer tweedehands of duurzame spullen. Een voorbeeld van zo’n initiatief is Buy Nothing Day, dat sinds 1997 op de dag van Black Friday georganiseerd wordt.

Afbeelding:

Partners: 

Piet Hein

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

cover GM3

Het extra dikke nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 18 april. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen. 

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!

De wieg van de Zijderoute

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Ga mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland!