Geschiedenis verkeersborden bewegwijzering anwb

De geschiedenis van verkeersborden

Tegenwoordig zijn er zoveel verschillende verkeersborden, dat je soms door de bomen het bos niet meer ziet. Hoewel verkeersborden in de Europese geschiedenis al duizenden jaren bestaan, is het moderne waarschuwingsbord relatief jong.

Verkeersborden en mijlpalen in de Romeinse tijd

Omdat het Romeinse Rijk op haar hoogtepunt een enorm gebied rondom de middellandse zee besloeg, probeerden de Romeinen structuur aan te brengen met verkeersborden. De bekende uitspraak ‘alle wegen leiden naar Rome’ houdt nauw verband met de geschiedenis van verkeersborden.

Op bijna alle grote wegen binnen het Romeinse Rijk was bewegwijzering te vinden die de reiziger vertelde hoe ver het nog naar Rome was, en welke richting men dan uit moest gaan. Ook verschafte het vroegste verkeersbord de voorbijganger informatie over de afgelegde afstand, de nabijgelegen dorpen en steden en de bouwer van de weg. Deze zogenaamde ‘milliaria’ stonden op precies duizend passen afstand van elkaar verwijderd en daarmee lijkt het op een vroege voorganger van het moderne hectometerpaaltje. In Nederland zijn verschillende Romeinse mijlpalen teruggevonden.

Verkeersborden in de Middeleeuwen

Na de val van het Romeinse Rijk bleven veel van oorsprong Romeinse tradities behouden. Zo ook de Romeinse bewegwijzering. Hoewel het bewegwijzeren van de wegen in Europa misschien minder structureel werd aangepakt, bleven richtingaanwijzers in gebruik.

Een middeleeuws fenomeen, de kleurenregel, is later bij de moderne verkeersborden gebruikt. De heraldische kleurenregel werd in de middeleeuwen gehanteerd om duidelijke familiewapens te ontwerpen. Het principe verdeelt kleuren in lichte ‘metalen’ (wit, lichtgrijs, geel) en donkere kleuren (bijvoorbeeld rood, blauw of groen) en gaat ervan uit dat metalen en kleuren elkaar nooit mogen raken. In moderne verkeersborden, die goed leesbaar moeten zijn, is die middeleeuwse ontwerptheorie opnieuw toegepast.

De invoering van verkeersborden in Nederland

Toen de fiets en de auto aan het einde van de negentiende eeuw hun intrede deden in Nederland, kwam er behoefte aan betere bewegwijzering. Nu was niet alleen de route belangrijk, maar kwam ook de veiligheid in het geding. Vanaf 1894 verzorgde de Algemene Nederlandsche Wielrijders-Bond (ANWB) op kosten van haar leden de bewegwijzering in Nederland. Dat was uitzonderlijk, omdat in veel andere landen de verkeersborden door de overheid werden geplaatst.

De eerste waarschuwingsborden plaatste de ANWB in Zuid-Limburg, waar het steile, heuvelachtige terrein vooral voor fietsers gevaar kon opleveren. Hoewel de eerste verkeersborden aanvankelijk van hout waren, stapte de ANWB al snel over op veel duurdere ijzeren borden, om te voorkomen dat ze telkens bij omwonenden in de kachel eindigden.

Internationale standaard voor verkeersborden

Voor internationale reizigers was het nogal verwarrend, al die lokale verkeersborden. Daarom werd in 1908 op het International Road Congres in Rome voor het eerst een poging gedaan om een internationale standaard voor verkeersborden te ontwerpen. De verkeersborden die wij tegenwoordig kennen, stammen af van de afspraken die toen zijn gemaakt. De verschillende verkeersborden werden in categorieën ingedeeld, zoals ‘Verplichting’, ‘Verbod’ of ‘Informatie’. Omdat het verkeer zich in de twintigste eeuw snel bleef ontwikkelen, werden in 1968 tijdens de Vienna Convention on Road Signs and Signals nieuwe afspraken gemaakt over het uiterlijk en de betekenis van verkeersborden. Sindsdien zien verkeersborden in de hele wereld er ongeveer hetzelfde uit. Over wegwijzers zijn geen eenduidige afspraken gemaakt, en dus verschilt het uiterlijk daarvan van land tot land.

Verkeersborden in Nederland tegenwoordig

Hoewel de Nederlandse overheid zich in de loop der tijd steeds meer ging bemoeien met het plaatsen van verkeersborden, bleef de ANWB tot 2015 verantwoordelijk. Tot 2003 had de ANWB, die opereerde in opdracht van de overheid, zelfs het monopolie op de bewegwijzering in handen. In 2015 moesten de ANWB en de andere wegbeheerders die zich sinds 2003 bezighielden met het plaatsen van verkeersborden definitief plaats maken voor een overheidsinstituut: de Nationale Bewegwijzeringsdienst (NBd).

In een poging de bewegwijzering in Nederland te uniformeren, werd in 1990 het Reglement verkeersregels en verkeerstekens (RVV) opgesteld. Daarin staan alle afspraken en regels rondom verkeersborden. Het zogenaamde RVV verkeersbord, waar iedereen die een rijbewijs wil halen mee te maken krijgt op het theorie-examen, is dus een gevolg van officiële afspraken die de regering pas heel laat in de geschiedenis van verkeersborden heeft vastgelegd.