De 'Great Melding' - een grote verschuiving in de Amerikaanse politiek

Na de Tweede Wereldoorlog vond in de VS een grote politieke verschuiving plaats. De bolwerken van Democraten en Republikeinen wisselden. De Democraten verschoven naar het noorden, terwijl de Republikeinen het ontstane gat in het zuiden opvulden. Bijna een eeuw lang was het precies andersom geweest. Bijna 100 jaar de Burgeroorlog was het voor sommige zuiderlingen nog ondenkbaar om op de Republikeinen te stemmen. Hoe kwam deze politieke aardverschuiving tot stand?

Oude verhoudingen

Vanaf de Amerikaanse Burgeroorlog was er in de VS een duidelijke politieke scheidslijn zichtbaar. Het noorden was overwegend progressief en liberaal en stemde daarom op de Republikeinen. Het Zuiden was juist conservatief en stemde op de Democraten. In de jaren ’30 waren de eerste veranderingen goed te zien, toen de Democraten voor het eerst landelijk doorbraken en ook in het noorden veel stemmen wisten te winnen. Het lukte de Democraat Franklin Delano Roosevelt zelfs om viermaal tot president verkozen te worden in die tijd.

Na de Tweede Wereldoorlog verschoven de verhoudingen verder. Tegenwoordig is daarom precies het tegenovergestelde te zien. De Democraten winnen veel in het noorden, de Republikeinen in het zuiden. Maar hoe kon deze verandering dan plaatsvinden?

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

De veranderende verhoudingen zijn met name terug te voeren op de raciale kwesties in het land. Vanaf het aantreden van Roosevelt in de jaren ’30, begon de Democratische partij zich steeds liberaler op te stellen tegenover Afro-Amerikanen. De meeste geharde Democraten in het Zuiden van de VS moesten hier niets van hebben. Dit had zowel met racisme te maken, als ook met de economische positie van blanken in het zuiden. De blanke elite was namelijk bang om zijn bevoorrechte economische positie kwijt te raken. 

In 1948 besloot de Democratische presidentskandidaat Harry Truman een voorstel voor meer burgerrechten voor de Afro-Amerikaanse bevolking te steunen. Dit zorgde voor een flinke breuk binnen de partij. Een deel van de Democraten scheidde zich af als de Dixiecrats.

Bij de Presidentsverkiezingen van 1948 wisten de Dixiecrats met Strom Thurmond als kandidaat, zelfs enkele staten in het zuiden te winnen. Het was een teken aan de wand voor de leiders binnen Democratische Partij. Voor het eerst was het zuiden niet meer volledig in handen van de Democraten. Het Democratische bolwerk daar, dat al bijna een eeuw bestond, was aan het wankelen.

The Great Melding

De overstap van zuidelijke Amerikanen naar de Republikeinen was echter een geleidelijk proces. Ook bijna 100 jaar na de Burgeroorlog werden de Republikeinen door de meeste (blanke) zuiderlingen nog altijd geassocieerd met Abraham Lincoln en het afschaffen van de slavernij. Daarom was het ook na de acties van Roosevelt en Truman voor veel Zuiderlingen nog steeds onbespreekbaar om op de Republikeinen te stemmen.

Toch zette de verschuiving in de decennia die volgden langzaamaan door. Dit proces wordt in de VS ook wel de ‘great melding’ genoemd. Bij de Democraten wonnen de progressieve ideeën steeds meer aan invloed, zoals ook te zien was aan de verkiezing van John F. Kennedy in 1961. Ook hij was een voorvechter van meer gelijke rechten voor Afro-Amerikanen. De Republikeinen werden op hun beurt juist steeds conservatiever.

Keerpunt was de ondertekening van de Civil Rights Act in 1964 door de Democratische president Lyndon B. Johnson. Hoe belangrijk dit moment ook was voor de Amerikaanse geschiedenis, Johnson verzuchtte na afloop vooral dat hij het zuiden nu definitief had opgegeven aan de Republikeinen. Dit bleek te kloppen. Veel zuiderlingen hadden het nu helemaal gehad met de Democraten en het taboe om op de Republikeinen te stemmen verdween definitief. Sommige zuiderlingen gingen zelfs zo ver door te stellen dat steun voor gelijke rechten, gelijk stond aan haat voor het Zuiden. De stap naar de Republikeinen werd zodoende een stuk kleiner. 

Vanaf de jaren ’80 kregen de Republikeinen een definitieve grip op de (blanke) bevolking in het zuiden. Dit deed het onder andere ook door op economisch gebied meer in te spelen op de belangen van de zuidelijke inwoners. Daar waar de Democraten ook op economisch gebied steeds liberaler werden, stond het conservatieve Republikeinse gedachtegoed steeds meer gelijk aan de situatie in het zuiden. Grote bedrijven werden beschermd, want precies datgene was wat de rijke, blanke elite in het zuiden, met hun economisch sterke positie, voor ogen hadden. 

The Great Migration

Maar de omarming van de Republikeinen gold natuurlijk niet voor álle inwoners van het zuiden. Bij de Afro-Amerikaanse bevolking in de Zuidelijke Staten was natuurlijk een omgekeerde trend zichtbaar. Zij trokken door de liberale koers van de Democraten massaal naar die partij. Maar veel van hen trokken niet alleen naar een andere partij, maar trokken ook weg uit het zuiden. Deze migratie wordt in de VS vaak aangeduid als de Great Migration.

Deze volksverhuizingen kwamen met name op gang in de eerste jaren na de Eerste Wereldoorlog en gingen door tot na de Tweede Wereldoorlog. Uiteraard speelde het racisme in het zuiden, maar ook de betere economische mogelijkheden hierbij een belangrijke rol. Door het vertrek van zoveel Afro-Amerikanen, groeide de invloed van de blanken in het Zuiden. Dit maakte de doorbraak van de Republikeinen aldaar een stuk makkelijker en droeg zo ook bij aan de 'Great Melding'.

Consolidatie

De Republikeinse Partij wist vooral onder leiding van Richard Nixon uit te groeien tot de dominante partij in het zuiden. Nixon kreeg zelfs alle zuidelijke staten achter zich bij de verkiezingen van 1972. Hij was de eerste, maar zeker niet de laatste Republikein, die dit voor elkaar kreeg. Later kreeg ook Ronald Reagan ook vrijwel alle staten in het Zuiden met zich mee kreeg tijdens zijn twee presidentstermijnen.

Mede daarom is het bijna onmogelijk om nu voor te stellen dat een liberale, Democratische kandidaat ooit nog eens de meeste stemmen zal behalen in pak hem beet Alabama of Georgia. Het tegenovergestelde dacht men echter precies aan het begin van de 20e eeuw, toen dat over de Republikeinen gezegd werd. Wie weet dus wat de toekomst op dat gebied zal brengen.

Wil je meer weten over de geschiedenis van de Amerikaanse presidentsverkiezingen? Klik dan hier!

Bronnen

• Glen Feldman, The Great Melding: War, the Dixiecrat Rebellion, and the Southern Model for America's new Conservatism (Birmingham, 2015) 
• Alferdteen Harrison, Black Exodus: The great Migration from the South
• Daniel J. Galvin, Presidential Party Building: Dwigt D. Eisenhower to George W. Bush (Princeton, 2010)
• History.com. How the Party of Lincoln won over the Democratic South.

Afbeeldingen

• National Archives. March on Washington [Public Domain]
• Wikimedia Commons. Richard Nixon [Public Domain]