Twee gewapende opstandelingen van de Iraanse Revolutie, 11 februari 1979. Bron: Wikimedia Commons.

De vierde terroristische golf: religie

De afgelopen jaren is de wereld opgeschrikt door verschillende terroristische aanslagen. Deze aanslagen maken deel uit van de vierde terroristische golf, die zich kenmerkt door de religieuze motieven achter de aanslagen. Deze religieuze terroristische golf kwam met name op gang door extremisten uit het islamitische geloof. De golf was het resultaat van twee gebeurtenissen in 1979: de Iraanse Revolutie en de inval van de Sovjet-Unie in Afghanistan. Maar hoe brachten deze ontwikkelingen nou precies een golf van aanslagen op gang?

Terroristische golven

Terrorisme-experts onderscheidden vier verschillende terroristische golven in de afgelopen 150 jaar. Elke golf had zijn eigen ideologie. Zo streefde de eerste golf anarchistische doelen na, de tweede golf hing het antikolonialisme aan, de derde golf noemde zich ‘Nieuw Links’ en de vierde handelde voornamelijk vanuit religieuze motieven. Daarnaast maakte elke golf gebruik van een ander soort medium. Zo bediende men zich in de tweede golf met name van de telefoon en radio, terwijl Nieuw Links televisie gebruikte om hun moordaanslagen en vliegtuigkapingen wereldkundig te maken. De vierde golf opereerde daarentegen met name via het internet. Via het wereldwijde web verspreidde hun boodschap zich razendsnel en konden terroristen gemakkelijk contacten leggen.

De Iraanse Revolutie

Tijdens de Iraanse Revolutie in 1979 transformeerde het land van een wereldlijke, prowesterse staat in een islamitische dictatuur. De geestelijke leiders moedigden terrorisme aan, wat tot de eerste religieus gemotiveerde aanslag leidde. Iran vormde hiermee de voedingsbodem van de vierde terroristische golf en ook in de jaren erna bleven de gebeurtenissen in het land invloed uitoefenen op het religieus terrorisme. Er braken in Iran namelijk gewelddadige conflicten uit tussen twee islamitische stromingen: de sjiieten en soennieten. Eén van deze conflicten was de achtjarige Irak-Iranoorlog.

De Sovjet inval in Afghanistan

In hetzelfde jaar als de Iraanse Revolutie viel de Sovjet-Unie Afghanistan binnen om daar de communistische regering te beschermen. De Mujaheddin, groepen van moslimfundamentalistische strijders, kwamen hiertegen in verzet. In hun strijd tegen de Sovjet-Unie, maakten ze gebruik van tactieken die nu onder de noemer religieus terrorisme vallen. Hoewel de Sovjets Afghanistan niet vanwege godsdienstige redenen binnenvielen, vormden hun inval zo wel de aanleiding voor een golf van religieus gemotiveerde aanslagen.

Zelfmoordaanslagen

In de vierde golf kwamen voor het eerst zelfmoordaanslagen voor, die niet alleen leiders maar ook gehele bevolkingen als doelwit hadden. Hierdoor was deze golf de meest destructieve van de vier. Bij zelfmoordaanslagen vielen in totaal duizenden burgerslachtoffers. Hiervan zorgden de 9/11 aanslagen voor het grootste aantal doden. Hoewel de Verenigde Staten tijdens de Koude Oorlog nog bondgenoten van de Mujaheddin waren geweest, keerden de moslimextremisten zich in de jaren ’90 steeds meer tegen de westerse wereld. Dit werd voor de hele wereld duidelijk toen fundamentalisten op 11 september 2001 met gekaapte passagiersvliegtuigen op het Pentagon en het World Trade Centre invlogen. Hierbij vielen 2.996 doden en meer dan 6.000 gewonden.

Al-Qaida en ISIS

Enkele Islamitische groepen willen hun eigen nationaalreligieuze staat stichten, maar de meeste willen het statensysteem in zijn geheel afschaffen. Twee groepen komen het meest naar voren: Al-Qaida en ISIS (Islamitische Staat in Irak en Syrië). Zij willen alle moslims in de wereld ondergeschikt zijn aan hun kalifaat. Om dit doel te bereiken, nemen beide groeperingen hun toevlucht tot terroristische aanslagen, waarvoor ze wereldwijd aanhangers rekruteren. Door de islamitische diaspora krijgt de vierde golf een globaal karakter. Sommige immigranten plegen aanslagen in hun nieuwe thuisland, terwijl anderen juist terugkeren naar het land van herkomst om zich aan te sluiten bij een terroristische organisatie.

Andere religies met terroristische daden

De vierde terroristische golf was niet alleen voorbehouden aan islamitische extremisten, ook binnen andere religies zijn de laatste decennia groepen opgestaan die hun boodschap met geweld verkondigen. Meestal vormden deze groeperingen geen globale bedreiging, hun aanslagen beperkten zich vaak tot één bepaald gebied. Zo wilden Sikhs zich afscheiden van India en een eigen religieuze staat beginnen. Ook Tamils in Sri Lanka wilden een eigen staat vormen, ondanks dat zij geen religieuze groep waren, en pleegden daarom zelfmoordaanslagen. Daarnaast willen nog diverse andere groeperingen een theocratie stichten, zoals orthodoxe joden in Israël en fundamentalistische christenen in de Verenigde Staten. Beide groepen plegen echter geen aanslagen om dit doel te bereiken, waardoor er eerder sprake is van religieus fundamentalisme dan van religieus gemotiveerd terrorisme.