Historische foto: Turkse hongerstaking op het Binnenhof

Op vijf april 1984 staat het voor het eerst in de krant, een dag nadat de bovenstaande foto is gemaakt. Vijftien tot twintig Turken gaan voor ‘onbepaalde tijd’ in hongerstaking op het Binnenhof. Op de stoep van de Eerste en Tweede kamer zetten ze hun tent op.

De staatsgreep van 1980

De basis voor dit protest werd vier jaar eerder gelegd: toen in 1980 het Turkse leger een staatsgreep pleegde. Dit was niet voor het eerst: in 1960 en 1970 waren er ook al militaire coups. In 1980 vonden de militairen het land te instabiel worden. Daarom stuurden ze het parlement naar huis en verboden alle politieke partijen. In 1982 kwam er een nieuwe grondwet, waarin veel minder mensenrechten en democratie waren verwerkt dan in de grondwet van voor de staatsgreep. Politieke partijen mochten wel weer opgericht worden, zolang de oude politici hier niet bij betrokken waren. In 1983 werden er ook weer verkiezingen uitgeschreven. Volgens Nederland waren dit vrije verkiezingen en een teken dat de democratie werd hersteld. De Turkse activisten op het Binnenhof dachten hier anders over.

Turken op het Binnenhof, 4 april 1984

‘Kritisch solidair’ met wie?

De toenmalige minister van buitenlandse zaken Hans van den Broek (CDA) had de houding van Nederland tegenover het nieuwe regime beschreven als ‘kritisch en solidair’. Met wie of wat, dat was niet duidelijk. Met de nieuwgekozen regering onder leiding van premier Turgut Özal, of met de mensen die onder dat regime vervolgd werden om hun ideeën? Want de omstandigheden voor politieke gevangenen waren zeer slecht, vooral in de gevangenissen Mamak en Diyarbahir. Dit waren militaire gevangenissen waar de regering niets over te zeggen had. Gevangenen stierven er bij bosjes aan martelingen, zelfmoord en hongerstakingen. Zelf een commissie die door Özal zelf was opgericht kon dit niet ontkennen.

Einde hongerstaking

In solidariteit met de politieke gevangenen in Turkije besloten ook de Turkse activisten op het Binnenhof op te houden met eten. Ze eisten betere omstandigheden in Turkse gevangenissen en een kritischere houding van de Nederlandse regering. Nederland en de Raad van Europa moest zich volgens hen meer inzetten voor de mensenrechten in het land.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Instagram!

Uiteindelijk beëindigden de twaalf overgebleven hongerstakers hun protest op 16 april 1984, twaalf dagen na het begin ervan. Minister Van der Broek had al hun protesten en petities genegeerd en tot twee keer toe geweigerd om een onderzoek in te stellen naar de omstandigheden in Turkse gevangenissen. De publiciteit die de actie op het Binnenhof had opgeleverd was al snel weggeëbd. Dit weerhield Marokkaanse actievoerders er niet van om later datzelfde jaar in hongerstaking te gaan voor het consulaat van dat land in een poging om politieke gevangenen in Marokko vrij te krijgen.