Hondenvoeding door de eeuwen heen

Wie naar de supermarkt gaat om hondenvoer te kopen, heeft een ruime keuze. Droog hondenvoer, nat hondenvoer of diepvrieshondenvoer, met rundvlees, kip, gevogelte of lamsvlees, met of zonder groenten, met brokken van tarwe, maïs of van rijst, in zakken van één, anderhalve of drie kilogram, voor puppy’s, volwassen of oudere honden – er is voor ieder wat wils. Maar de huidige hondenbrokken zijn pas iets meer dan veertig jaar geleden geïntroduceerd. Wat aten honden vroeger?

Van nature een vleeseter

De hond stamt af van de (grijze) wolf en komt voor op alle continenten van de wereld. De wolf werd waarschijnlijk al zo’n vijftienduizend jaar geleden gedomesticeerd in het Verre Oosten, hoewel sommige schattingen oplopen tot meer dan dertigduizend jaar geleden. Omdat de hond een directe afstammeling is van de wolf, is hij – net als de wolf – van nature dan ook een vleeseter. Een gangbare hypothese is dat de domesticatie van de wolf plaatsvond vóór de opkomst van de landbouw, waarbij de wolf gebruikt zou zijn voor de jacht op wilde dieren. Via dit werk verkreeg de vroege hond ook zijn voeding.

Voorouders van de hond pasten hun voedingspatroon aan

In de laatste ijstijd veranderde de levenswijze van de mens: men veranderde van nomade in boer. Daardoor verbleven mensen langere tijd op dezelfde plaats. De voorouders van de hond, die in de omgeving van de mens leefden, pasten hun voedingspatroon aan. Zij begonnen te leven van het afval van de mens, dat uit onder meer botten en vleesresten bestond.

Met de opkomst van de menselijke landbouw veranderde het voedingspatroon van de hond nog meer. Via een genmutatie verkreeg de hond tienduizend jaar geleden vier tot dertig kopieën van het zetmeelverterende gen voor het enzym amylase. Ter vergelijking: wolven bezitten slechts twee kopieën van dit gen. Hierdoor waren honden beter in staat om plantaardig voedsel te verteren, en konden ze gevoerd worden met wat er op de boerderij voorhanden was.

Ontstaan van de hondenbrokken

Hoewel de energiebehoefte van honden sterk varieert, heeft de gemiddelde hond bij normale activiteit dagelijks rond de 500kJ per kilogram metabool gewicht nodig. Voor een Duitse herder (40kg) is dat omgerekend bijna 3600 kcal per dag. Omdat etensrestjes en afval vaak een incomplete maaltijd vormen voor een hond, en omdat sommige honden daarom ziek werden door tekorten aan bepaalde voedingsstoffen, ontstond in Engeland vanaf circa 1850 een biscuit voor honden. In 1930 werd deze biscuit ook in Nederland geïntroduceerd. Rond dezelfde tijd ontstond de eerste echte hondenbrok, die in combinatie met vlees een complete maaltijd vormde.

Standaardvoeding voor honden: een Nederlandse uitvinding

De eerste hondenbrok was een Nederlandse uitvinding. Prof. Dr. Willem Frederik Donath (25 juni 1889 – 21 februari 1957), een Nederlandse fysioloog en hygiënist, schreef rond 1930 boeken over hondenvoeding, waarin hij uiteenzette wat honden moesten eten om gezond te blijven. Donath propageerde een dieet voor honden bestaande uit rauw vlees, organen en botten, aangevuld met wat groenten. Zijn idee voor een alles-in-één voedingssupplement werd vervolgens uitgewerkt tot een standaardvoeding voor honden in de vorm van brokken.

Krokante brokken

De eerste hondenbrokken zagen er echter niet zo uit als de krokante brokken die we tegenwoordig kennen, maar leken meer op geperste brokken. De krokante of ‘pepernoten’ brokken die vandaag de dag op de markt te vinden zijn, werden in de jaren ’70 geïntroduceerd. Veel van de te verkrijgen brokken bestaan hoofdzakelijk uit granen (30% tot 70%) zoals tarwe, maïs en rijst. Ander hondenvoer, zoals Proplan, biedt juist vlees als het belangrijkste bestandsdeel. Hondenvoer is doorgaans goed afgestemd op de voedingsbehoefte van honden, waardoor aanvullingen vaak niet nodig zijn of zelfs negatieve effecten kunnen hebben, zoals de vorming van blaasstenen als (te veel) calcium wordt toegevoegd.

BARF

Desondanks zijn er anno 2018 ook hondenbezitters die voorstander zijn van rauwe hondenvoeding, ook wel BARF (“Bones And Raw Food”) genoemd, met als basis rauw vlees en botten en eventueel aangevuld met gepureerde groentes en rauwe eieren. Dit zou een natuurlijker dieet zijn voor de hond. Tegenstanders van deze voeding beweren dat het gezondheidsproblemen kan veroorzaken, waaronder verstikking en inwendige bloedingen door versplinterde botten.