Ontdek de rijke geschiedenis van Indonesië

De bewogen geschiedenis van Indonesië nadat de eilanden in de 16e eeuw door Europese mogendheden werden gekoloniseerd, is bij veel mensen bekend. Maar Indonesië heeft een rijk verleden dat veel verder terug gaat dan het koloniale tijdperk.

Prehistorie: de Java-mens en het ontstaan van de eilanden

Tijdens het pleistoceen maakte Indonesië deel uit van het vasteland van Azië, maar door het smelten van het ijs steeg de zeespiegel en ontstonden de eilanden. Ongeveer 600.000 jaar geleden liep de Java-mens daar al rond. In de brons- en ijzertijd migreerden zeevarende Maleiers, afkomstig uit het huidige Vietnam, naar de eilanden. Tussen 3500 en 2500 voor Christus gaven de Indonesische volkeren hun nomadenbestaan op en gingen ze taro en rijst verbouwen en huisdieren houden.

Oudheid

Aan het begin van de Christelijke jaartelling vestigden zich migranten uit de Gujarat in Zuidoost India in de archipel. Zij introduceerden het schrift, dat later door de Indonesische cultuur werd overgenomen. De handelsrelaties met Zuidoost India hield de migrantenstroom tot de 7e eeuw in stand. Dat zorgde ervoor dat het hindoeïsme zich geleidelijk en redelijk vreedzaam verspreidde over de Indonesische eilanden. Op de meeste Indonesische eilanden bleef het hindoeïsme in die tijd echter wel beperkt tot de eliteklassen. Java was daarop een uitzondering.

Hindoeïstische koninkrijken

Rond het jaar 1000 ontstonden op de eilanden Java en Sumatra hindoeïstische vorstendommen die handel dreven met andere Aziatische staten. Ze hadden een hoogontwikkelde cultuur die sterk onder invloed van India stond. Het eerste grote koninkrijk van Sumatra, Sriwijaya, bestond van de 7e tot de 12 eeuw en domineerde het handelsverkeer in de Straat van Malakka en Sunda. Het hindoeïsme versmolt zich in die tijd met het boeddhisme en de meeste hindoes in Indonesië hingen een synthese van beide godsdiensten aan.

De verschillende koninkrijken probeerden elkaar te imponeren met grote tempels en ontzagwekkende bouwkunst. Daarvan is tegenwoordig nog veel te zien. Tijdens de Sailendra-dynastie op Java werd bijvoorbeeld de Borobudur gebouwd, een enorm monument voor boeddha dat tegenwoordig veel toeristen aantrekt. Het laatste hindoeïstische koninkrijkrijk was het in 1292 gestichte Majapahit, dat zich uitstrekte van Java, tot Bali en Zuid-Sumatra. In 1453 ging het ten onder aan interne twisten en vijandelijke druk, vooral van de oprukkende islam.

Islamitische koninkrijken

In de 11e eeuw introduceerden islamitische handelaren uit Perzië en India de Islam in het Javaanse kustgebied, dat zich vanaf de 13e eeuw uitspreidde naar Sumatra. Op Bali bleef echter een rijke hindoeïstische cultuur bestaan. Het eiland werd daarom een toevluchtsoord voor de verdreven hindoe-elite van de andere eilanden en de laatste vorstenzoon van de Majapahit. De hinduradja van de het koninkrijk Demak bekeerde zich in de 15e eeuw tot de Islam en werd daarmee de eerste Islamitische sultan in Indonesië.

Op Java veroverden de islamieten de stad Sunda Kelapa. Ze gaven de stad, die al snel uitgroeide tot een van de belangrijkste handelscentra van de regio, de naam Jakarta, ‘stad van de overwinning’. Aan het einde van de 16e eeuw herrees de Mataram-dynastie, die eerder als hindoe-koninkrijk had bestaan, ditmaal als islamitisch koninkrijk. Tot aan de komst van de Europeanen in de 16e eeuw was het Mataram koninkrijk het machtigste in de Indonesische archipel.

De culturele erfenis

Van de oude geschiedenis is voor de hedendaagse cultuurliefhebber nog veel te zien in Indonesië. De indrukwekkende tempels van de hindoeïstische koninkrijken, zoals de Borubudur en de Prambanan, zijn een erfenis uit een tijd die in de beeldvorming van Indonesië lijkt te zijn verdrongen door het koloniale verleden. In Jakarta liggen de verschillende tijdlagen zichtbaar over elkaar heen en ervaart de bezoeker iets van het hindoeïstische verleden, van de oude Islamitische handelsstad, van het koloniale tijdperk en van het onafhankelijke Indonesië. Een reis naar Indonesië, bijvoorbeeld met Tenzingtravel.nl is daarom een rijke historische sensatie.

Bronnen:

• Indonesie.nl, ‘Geschiedenis Indonesië’
• Travelmarker, ‘De geschiedenis van de Indonesische archipel’

Afbeelding:

‘Prambanan-komplex’ door Ziegler175, augustus 1993 (eigen werk). [Creative Commons via Wikimedia Commons]