Waar komt het gezegde ‘rijke stinkerd’ vandaan?
Iemand die heel erg rijk is, wordt vaak ‘stinkend rijk’ genoemd, of aangewezen als een ‘rijke stinkerd’. Waar komt dit vandaan?
Niet in de kerk
Vaak wordt gezegd dat de term ‘rijke stinkerd’ stamt uit de tijd dat mensen vooral in de kerk begraven werden. Hoe rijker men was, hoe dichter men bij het altaar begraven kon worden. Omdat het conserveren van lichamen voorafgaand aan de uitvaart niet altijd mogelijk was, zouden de overleden rijken in de kerk liggen te stinken. Hoewel het klopt dat men lang in de kerk begraven werd en dat de mooiste plekken voor de meest gegoede en rijke overledenen waren, is het onwaarschijnlijk dat het spreekwoord hiervan afstamt. Ook de veelgehoorde verklaring dat de term afstamt van de parfums die door rijken gebruikt werden, is onwaarschijnlijk. De term rijke stinkerd duikt namelijk pas op aan het einde van de negentiende eeuw. Bijna een eeuw nadat het verboden werd om de doden in de kerk te begraven.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Waarschijnlijker is dat het ‘stinkend’ een oude aanduiding is voor ‘heel erg (veel)’. Zo zou in het werk van de achttiende-eeuwse schrijver Justus van Effen de term al voorkomen bij iemand die ‘stinkend veel’ van zijn vrouw hield. Heel erg veel dus. Het woord stinkend wordt vaker op die manier gebruikt om iets te versterken, bijvoorbeeld bij 'je stinkende best doen'. Stinkend rijk zou dan dus vooral betekenen dat iemand heel erg rijk is. Rijke stinkerd is dan waarschijnlijk een afgeleide daarvan, maar ook dit staat niet helemaal vast.
Ander gebruik van het woord ‘stinkerd’
Er zijn ook verklaringen die iets minder complimenteus zijn. ‘Stinker’ werd vaak gebruikt als een platte benaming voor de anus. ‘Stinkerd’ zou het daarvan afgeleide scheldwoord zijn. Een rijke stinkerd is dan dus vooral een scheldwoord.
Spreekwoorden – hoe zit het ook alweer?
Ze veranderen soms van betekenis, er komen nieuwe bij, we ‘lenen’ ze uit andere talen. Alle gangbare Nederlandse en Vlaamse spreekwoorden vind je in het Van Dale Spreekwoordenboek. Compleet met prachtige illustraties, essays en citaten.
