21 april jarig: Jan van Riebeeck
De eerste Europese nederzettingen in het zuidelijkste deel van Afrika zijn in 1652 gesticht door een delegatie uit de Republiek onder leiding van Jan van Riebeeck. Nog vaak wordt Van Riebeeck gezien als de grondlegger van de latere blanke boerenbevolking in Zuid-Afrika. Johan Anthoniszoon van Riebeeck werd geboren op 21 april 1619 in Culemborg.
Van Riebeeck werd geboren uit een huwelijk tussen Anthony van Riebeeck en Elizabeth van Gaesbeeck. Drie jaar na zijn geboorte verhuisde het gezin in de richting van Schiedam, omdat zijn vader ging daar als chirurgijn (scheepsarts) werken. Na dienstverbanden bij de Noordsche Compagnie en de West-Indische Compagnie trad Jan van Riebeeck in de voetsporen van zijn vader toen hij als chirurgijn werkzaam werd bij de Verenigde Oost-Indische Compagnie.
VAn Riebeeck werkzaam voor de VOC
Net zoals vele anderen trok Van Riebeeck in 1643 met de VOC naar het oosten. Hij werkte tijdens deze periode in Dejima, Fort Zeelandia en Tonquin. In 1647 werd hij echter teruggeroepen naar de Republiek omdat hij schuldig werd bevonden aan particuliere handel. Deze kwestie zorgde voor een ontslag bij de VOC. Terug in zijn geboorteland trouwde hij met Maria de la Quellerie. Samen kregen ze acht kinderen. De meeste van hen overleden op jonge leeftijd.
Kolonie op Kaap de Goede Hoop
In 1951 trad Van Riebeeck opnieuw in dienst bij de VOC. Als opperkoopman werd hij als verantwoordelijke aangewezen om een verversingsnederzetting te stichten bij Kaap de Goede Hoop. Samen met de schepen De Drommedaris, De Reijger en De Goede Hoop kwam Van Riebeeck een jaar later aan in de Tafelbaai. Hier vestigde hij Fort de Goede Hoop en Fort Duijnhoop. Tot mei 1662 bleef Van Riebeeck werkzaam op het verversingsstation. Samen met negentig andere kolonisten verbouwde hij er groente en fruit voor langsvarende VOC-schepen. Ook probeerde Van Riebeeck de veeteelt in het zuiden van Afrika op gang te krijgen.
Latere leven
Na zijn periode in Afrika vervulde Van Riebeeck nog verschillende functies voor de VOC in Nederlands-Indië. Na de dood van zijn vrouw in 1664 hertrouwde hij een paar jaar later met de weduwe Maria Scipio. Zij woonden samen in Batavia. Van 1665 tot aan zijn dood op 18 januari 1677 was Jan van Riebeeck secretaris van de Hoge Raad in Indië.
Leestip:
Jan van Riebeeck tussen wal en schip – Een onderzoek naar de beeldvorming over Jan van Riebeeck in Nederland en Zuid-Afrika omstreeks 1900, 1950 en 2000
Auteur: Willem-Pieter van Ledden
ISBN: 90-65508570
Uitgever: Verloren
Prijs: €15,–
