25 april jarig: Oliver Cromwell

Nadat Oliver Cromwell de Engelse koning Karel I laat onthoofden wordt hij het staatshoofd van het Engelse Gemenebest. Als leider van de republikeinse troepen in de Engelse Burgeroorlog (1642 – 1651) brengt hij een einde aan de monarchie en zet hij de parlementaire republiek op. Oliver Cromwell werd geboren op 25 april 1599.

Oliver Cromwell werd geboren als zoon van de welvarende herenboer Robert Cromwell en Elizabeth Steward in het Engelse Huntingdon. In 1616 begon hij met zijn studie aan de Universiteit van Cambridge, waar hij zich verdiepte in Engels, Grieks, Latijn en religie. Na het overlijden van zijn vader stopte Cromwell in 1617 met zijn studie, om thuis te kunnen zorgen voor zijn moeder en zusjes. Hij volgde zijn vader op als landheer, en verdiende zijn met het innen van tiendes: een sociale belasting die onder anderen moest dienen ter financiering van de instandhouding van kerkgebouwen. In 1620 trouwde Cromwell met Elizabeth Bourchier, waar hij negen kinderen mee kreeg.

Puriteins geloof

Cromwell legde zich intensief toe op het puriteinse geloof toen hij eind 1620 een eenvoudiger leven ging leiden op een boerderij in St Ives. Het puritanisme keerde zich tegen de Anglicaanse kerk en stond een persoonlijker beleving van het christelijk geloof voor. De verandering in leefstijl in St Ives zou bij Cromwell geresulteerd hebben in een spirituele ontwaking.

In 1628 nam Cromwell zitting in het lokale bestuur van Huntingdon en combineerde vanaf dat moment een politieke loopbaan met zijn puriteinse geloof. Hij schopte het tot in het Parlement, maar wist daar eigenlijk weinig potten te breken voordat koning Karel I het parlement ontbond en elf jaar lang zonder parlement verder regeerde. Toen Karel in 1640 toch maar het parlement weer bijeen riep, kwam Cromwell terug namens Cambridge, maar ook dit keer was zijn politieke werk maar van korte duur. Het parlement werd al snel weer ontbonden, wat leidde tot de Engelse Burgeroorlog. Daarin kreeg Cromwell een grotere rol. Hij had weinig militaire ervaring, maar kon met zijn invloed en een lading zilver die hij wist te onderscheppen een cavalerie-eenheid uitrusten. Met die eenheid wist Cromwell in verschillende gevechten succes te boeken en klom op in de rangen. Zodoende stond hij als luitenant-generaal min of meer aan de wieg van The Model Army, het professionele leger van het parlement.

Cromwell meende dat Karel I berecht moest worden op grond van hoogverraad, voornamelijk vanwege zijn verbond met de Schotten. In 1649 leidde dit tot zijn onthoofding in Whitehall, de voornaamste residentie van de koning in Londen. Cromwell nam vervolgens zelf het bestuur in handen en werd staatshoofd. Vanaf de jaren ‘50 van de 17e eeuw groeide de interne verdeeldheid onder zijn regime, waardoor Cromwell in 1653 een staatsgreep pleegde. Na deze staatsgreep liet Cromwell zich door de Krijgsraad benoemen tot Lord Protector van Engeland, Schotland en Ierland. Hij regeerde tot zijn dood, op 3 september 1658 te Londen, bij dictatoriale volmachten. 

In Engeland staat Cromwell bekend als een van de 'greatest'. In Ierland staat hij daarentegen bekend als een van de 'worst'. Waar komt dat verschil vandaan? In Geschiedenis Magazine 3 van 2023 kijkt Ivo van de Wijdeven naar hoe Cromwell Ierland onder de duim hield. 

bestel